Kontaktör Seçiminde dikkat edilecek hususlar
Kontaktör seçiminin en önemli noktalarından birisi, yükü iyi anlayabilmek ve ani yük
karakteristik büyüklüklerini iyi tespit edebilmektir. Önemli seçim parametreleri; işletme
gerilimi (ue), işletme akımı (ıe), bobin gerilimi (ub), kesilecek akım (ıc), kullanma sınıfı,
çalışma türü ve kontak ömrüdür.

Ø Motorlar İçin Kontaktör Seçimi: Motorlar için kontaktör seçiminde önemli
seçim parametreleri;
Çalışma gerilimi (Ue)
Motor çalışırkenki kesme akımı = işletme akımı (Ie)
Motor kalkış akımı (Ic=m x Ie )
Kalkış sıklığı (K)
Operasyon sayısıdır.
· Kafesli asenkron motorlar: Motor anma gücü (kw), işletme gerilimi ve motor
çalışma tipi ( sürekli, kesintili, kısa süreli vs. ) dikkate alınır. Özellikle yüksek
çevre sıcaklıkları veya artırılmış güvenlik, tehlikeli bölge gibi sebeplerden
düşük güçte çalıştırılan motorlar için kontaktör seçimi yaparken motor çalışma
akımı dikkate alınmalıdır.
· Bilezikli asenkron motorlar: stator ve rotor devresi için ayrı ayrı seçim yapılır.
Stator kontaktörünün seçimi Ith termik akımına göre yapılır. Rotor
devresindeki seçim için önemli kriterler ise; işletim durumu (kalkış ayarlama),
yalıtım (topraklama var veya yok) uygulama türü (ara kontaktör veya son
kontaktör) dür.
· AC motorlara yol vermede: Doğrudan yol vermede, AC3 kullanma
kategorisinde ve motor nominal gücüne göre seçim yapılır. Yüksüz halde
yıldız-üçgen yol vermelerde yıldız kontaktöründen, motor nominal akımının
yaklaşık 1/3’ ü geçeceğinden, yıldız kontaktörü; AC3 kullanma kategorisine
göre nominal motor gücün 1/3’ ü değerinde seçilir. Enerji ve üçgen
kontaktörü, motor sargıları ile seri bağlı olduğundan işletme esnasında bu
kontaktörlerden motor sargı akımı geçer. Onun için bu kontaktörler AC3

kategorisine göre motor nominal gücün 3 / 1 ’ ü yani 0,58 katı değerinde
seçilir.
· DC akımda: Doğru akımda arkın söndürülmesi alternatif akıma göre daha
zordur. Seçim işleminde yükün zaman sabiti L/R en az yük gerilimi ve akımı
kadar önemli bir büyüklüktür. Zaman sabiti L/R yaklaşık olarak endüktif
olmayan yüklerde 1ms, şönt motorlarda 7,5 ms, seri motorlarda 10 ms,
elektromınatıslarda ise 300 ms’ dir. Endüktif DC yükü anahtarlamada önemli
parametreler; gerilim, yük türü (omik, endüktif veya kapasitif) ve anahtarlama
sıklığıdır
Ø Kabul edilebilir sürekli termik akımı (Ith): Kabul edilebilir termik akım, IEC
60947-4-1 e’ göre yapılan sıcaklık artış testinde kullanılacak test akımının en
büyük değeridir. Bu test 8 saat süre boyunca PVC yalıtımlı bakır iletkenler
üzerinden kontaktör terminallerine akım uygulaması esasına dayanır. Bu
durumda kontaktör terminallerindeki sıcaklık değişimi (êQ) 65’k yi
aşmamalıdır.
Ø Kapama kapasitesi: Kapama kapasitesi, kontaktörün kontaklarının hasar
görmeden kapayabileceği akım değeridir. Güç faktörü ve kapamanın sıklığı
kapama kapasitesine etkide bulunan faktörlerdir. IEC 60947-4-1’ de AC3
kullanım sınıfı için; Ie max.motor çalışma akımı ise; Kapama kapasitesi = 10 x
Ie olmalıdır.
Ø Kesme kapasitesi: Kontaklarının ve ark söndürme hücrelerinin zarar görmeden
başarıyla kesilebileceği akım değeridir. Gerilim değeri yükseldikçe kesme
kapasitesi düşme gösterir. IEC 60947-4-1’de AC3 kullanım sınıfı için kesme
kapasitesi = 8 x Ie olmalıdır.
Ø Mekanik ömür: Kontaktörün ana kutuplarından akım geçirmeksizin sadece
bobini beslenerek, herhangi bir bakım işlemi gerektirmesizin yapılabilecek
maksimumu kapama+açma sayısı kontaktörün mekanik dayanımını belirler.
Ø Elektriksel ömür: Elektriki dayanım, kontaktörün kutuplarından yük akımı
geçerken, herhangi bir bakım işlemi gerektirmeksizin yapılabilecek maksimum
kapama+açma sayısıdır. Elektriki dayanım çeşitli kullanım sınıfları için
belirlenen tipik devreler üzerinde yapılan testlerin sonucunda belirlenir.
AC1: Omik yükler, kapanan akım = kesilen akım = Ie
AC3: Sincap kafesli asenkron motorlar, Kapanan akım = 6 Ie, Kesilen akım = Ie

AC4: Sincap kafesli veya bilezikli asenkron motorun kesikli çalışması ve akımla
frenleme uygulamaları, kapanan akım = Kesilen akım = 6 Ie