ENDÜKTANS VE KAPASİTANS ÖLÇÜMÜ
Bir direnç ve kapasitenin seri bağlanarak ölçülmesi esasına dayanır.Burada temel amaç kapasitenin direnç üzerinden şarj yada deşarjolmasıdır.Bobin ,bir makaraya sarılmış tellere verilen isimdir. Sarılanmadde veya malzeme sadece bir makara değildir.Gerekli yerlerdepreslenmiş demir nüveler üzerine de bobinler yerleştirilir. Bobin genelolarak " L " ile sembollendirilir. Birimi ise " H " Henri’dir ,Ayrıcabobinin endüktansı olarakta isimlendirilir. Bobin sonuçta makarayasarılmış telden oluştuğu için sarılan telinde dolayısıyla bir direnciolacaktır. Bobinin yani telin bu direncine endüktif reaktansı denir ve" XL " ile sembollendirilir. Birimi ise direncin birimi " W " Ohm’ dur.Bobinin bu dönüşüm ve değerleri daha çok Alternatif Akım devrelerindekullanılır.
Bu değerler arasında şu şekilde bir dönüştürme sağlanır :
XL = 2 p f L " formülü aracılığıyla endüktans ( L ) ve endüktifreaktans ( XL ) arasında istenen dönüşümler yapılabilir. Bu formüldeki" p " sembolü ; matematikte kullanılan 3,14 sayısına eşit olansemboldür.Formüldeki " f " sembolü ise ; Alternatif Akımını frekansıdırve " f " ile gösterilir.Birimi ise " Hz " Herz’dir. Şu anda kullanılan220 V şebeke geriliminin frekansı 50 Hz’dir.
Bobinlerde Birim Dönüşümleri :
1 H = 106 µH 1 H = 103 mH 1mH = 103 µH
Bobinlerin Bağlantıları
Bobinlerin AC ve DC devrelerde birbirleriyle seri ,paralel veya hemseri hem paralel ( karışık ) bağlanmaları dirençlerin bağlantıözellikleriyle aynı ,kondansatörlerin bağlantılarıyla ters şekildedir.
Seri Bağlantı
Bu bağlantıda bobinler birer ucundan birbirine eklenmiştir. Herbobinden aynı akım geçer. Toplam bobin endüktif reaktansı ( XL ) vetoplam bobin endüktansı ( L ) ise bobinlerin cebirsel toplamına eşittir.
Paralel Bağlantı
Bu bağlantıda bobinlerin uçları birbirine bağlanmıştır. Her bobindendeğeriyle orantılı olarak farklı akım geçer. Toplam bobin endüktifreaktansı ( XL ) ve toplam bobin endüktansı ( L ) ise bobinlerin birebölümlerinin toplamına eşittir.
Karışık Bağlantı
Bu bağlantıda bobinler seri ve paralel olarak bağlanmıştır.Toplam bobinendüktif reaktansı ( XL ) ve toplam bobin endüktansı ( L ) ise paralelbobinlerin seriye çevrilip ( önce paralel kolların toplam değeri ) ,seri bobinlerin cebirsel toplamına eşittir.
Doğru Akımda bobinler daha çok elektro mıknatıs olarak kullanılırlar.Makaraya sarılmış olan telden bir akım geçirildiği taktirde bobininetrafında bir manyetik alan oluşur ,bu manyetik alandan geçen haftabahsettiğimiz gibi rölelerde yararlanılır. Doğru Akımda bobinlerdensadece elektro mıknatıs olarak yararlanılmaz.Bobinler bir çok devredeçeşitli şekillerde kullanılarlar. Mesela TV devreleri , beslemekaynakları ,anten yükselteçleri ,radyo devreleri gibi …AlternatifAkımda ise bobinlerden çok çeşitli şekillerde yararlanılır. AC yüksekgerilimi daha düşük gerilime çevirmek için kullandığımızTRANSFORMATÖRLER ,Büyük güçlü akımlar için yapılan KONTAKTÖR BOBİNLERİ,elektrik üretiminde kullandığımız mekanik enerjiyi elektrik enerjisineçeviren GENERATÖRLER ve elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirmekiçin kullandığımız MOTORLAR da bobinler kullanılır. Bu tip makinalardabobinin kullanılmasının esası yine manyetik alana dayanır. Bir bobininetrafındaki manyetik alan içinden bir tel geçirildiğinde bu tel de birgerilim oluşur prensibi ile makinalarda manyetik alan kullanılır.Mesela Transformatörlerde ;Primer ucuna verilen gerilim bu bobinde birmanyetik alan oluşturur.Elektriksel hiçbir bağlantısı olmayan sekonderucunda ise bu manyetik alandan etkilenilerek daha düşük bir gerilimoluşur. Sekonder ucundaki bu gerilimin değeri giriş gerilimi ve sarımsayılarına bağlıdır.
C (KAPASİTE) ÖLÇÜMÜ:
En kısa tanım olarak karşılıklı duran iki iletkene denir.Bu iki iletkenarasında bir yalıtkan madde bulu- nur.Bu yalıtkan madde hava ,mika,seramik ,yağ ,mumlu kağıt gibi maddelerden yapılmıştır. Genel olarak"C" harfi ile sembollendirilir. Birimi ise " F " Farad’ tır.Aşağıdakigibi çeşitli sembollerle gösterilir. Alternatif akım (AC) ve Doğru akım(DC) devrelerinde gerilim depolamada ,güç katsayısı yükselmek için(daha çok fabrikalarda motorların çok olduğu yerlerde), rezonanshalinde ve süzgeç devrelerinde(Adap tör ve güç kaynaklarında tam DCelde etmek için) kullanılır.
Kondansatör Çeşitleri:
1. Elektrolitik (Kutuplu) kondansatörler
2. Mercimek tipi (Kutupsuz yani + ve – farketmez) kondansatörler
3. Trimmer (Ayarlı) kondansatörler
4. Variyabıl ( Daha çok radyolarda frekans ayarında kullanılır) kondansatörler…
olarak 4 grupta toplayabiliriz.Fakat bazen yapıldıkları dielektrikmaddesine göre de isim alırlar.Mesela yağlı ,polyesterli ,havalı,kağıtlı kondansatör gibi…
Kondansatörlerin Bağlantı Şekilleri:
1. Seri Bağlantı : Bu bağlantıda kondansatörler birer ucundan birbirineeklenmiştir.Her kondansatörde farklı gerilim düşer. Toplam kapasite(CT) ise kondansatörlerin bire bölümlerinin toplamına eşittir. Toplamdirenç (RT) ise dirençlerin cebirsel toplamına eşittir.
2. Paralel Bağlantı : Bu bağlantıda kondansatörlerin uçları birbirinebağlanmıştır. Her kondansatörde aynı gerilim düşer. Toplam kapasite(CT) ise kondansatörlerin cebirsel toplamına eşittir.
3. Karışık Bağlantı : Bu bağlantıda kondansatörler seri ve paralelolarak bağlanmıştır.Toplam kapasite (CT) ise seri kondansatörlerinparalele çevrilip ( önce seri kolların toplam kapasitesini bularak ) ,hesaplanabilir. Sonuç kondansatörlerin cebirsel toplamına eşittir.
Kapasite; iletkenin yükünün ( Q-Kulon ) uygulanan potansiyel farkına ( U-Volt ) oranıdır ve " C " ile gösterilir.