AC ( Alternatif akımda Çalışan- AC Şebekeden Beslenen) Servo Motorlar ve yapısı
Bu tip servo motorlar, genellikle iki fazlı sincap kafesli indüksiyon tipi motorlardır.
İki fazlı asenkron motorlar, büyük güçlü yapılmakla birlikte çoğunlukla otomatik kontrol
sistemlerinde servo motorlar olarak kullanılmak amacı ile küçük güçlü yapılır. Fırça ve
kolektör olmadığından arıza yapma ihtimalleri az, bakımları kolaydır. A.C. servo
motorlar, iki fazlı ve üç fazlı olmak üzere iki tipte incelenir.
Ø A.C Servo Motorların Yapısı
İki fazlı servo motorun statorunda eksenleri arasında 90° lik elektriksel açı olan
referans ve kontrol sargısı olmak üzere iki adet sargı vardır. Rotoru ise sincap kafesli sargı
taşır, fakat yüksek dirence sahip olması gibi birtakım özellikler kazandırılmıştır.
A.C. servo motorlarında rotor devresi, oldukça yüksek dirence sahip olacak şekilde
imal edilir. Bu işlem ya sincap kafes çubuklarında ya da çubukların bağlantı noktalarında
yüksek dirençli maddeler kullanılarak yapılır.
Resim 1.2.a’da brushless servo motorun rotoru, resim 1.2.b’de düşük momentlere
karşı kobalt malzemenin kullanılması, resim 1.2.c’de yüksek ısı ile rotorun hazırlanılışı,
resim 1.2.d’de ise stator ve sargılarının montajı görülmektedir. Resim 1.3’te ise komple
servo motor kesiti ve parçaları görülmektedir.
Resim 1.2: A.C servo motor stator ve rotorları
Büyük güçlü AC servo motorlar iki ya da üç fazlı olarak üretilmektedir. Bu tip
motorların rotorları, doğal mıknatıslı ya da kısa devre çubuklu olmaktadır. İki ya da üç
fazlı servo motorların çalışma prensibi, senkron ya da asenkron tip motorlara çok
benzemektedir. Üç fazlı servo motorların hız kontrolü, pals frekans çevirici devresi
üzerinden pals genişlik modülasyonu (PWM) devreleriyle yapılmaktadır. Küçük güçlü (1-
10 W) AC servo motorlar ise minik boyutlu olarak iki faz ile çalışabilecek şekilde
üretilir. Bunların iç yapısında aralarında, 90° elektriksel açı yapacak şekilde yerleştirilmiş
iki bobin ve sincap kafesine benzer rotor vardır. Servo motorların rotorları, savrulma ve
atalet momentlerinin küçük olabilmesi için uzun; çapları ise küçük yapılır. Stator
sargılarına uygulanan gerilimlerin frekansı 50-60-400-1000 Hz olabilir.
Resim 1.3: Servo motor kesiti
İki fazlı servo motorların sargılarının biri referans, diğeri ise kontrol sargısı olarak da
adlandırılır. Referans sargısına sabit değerli, sabit frekanslı alternatif akım uygulanır.
Kontrol sargısına ise yükselteç devresinden gelen kontrol gerilimi verilir. Kontrol sargısına
uygulanan akım, faz kaydırma devreleriyle 90° kaydırılarak uygulanır. İki sarımda oluşan
manyetik alanlar sonucunda rotor döner.
Resim 1.4: Çeşitli servo motorlar