Sıfırlama Tanımı ve Yapımı
İnsanları tehlikeli temas gerilimlerine karşı korumak için tüketicilerin işletme akım
devresine ait olmayan ve fakat bir izolasyon hatası sonucunda gerilim altında kalabilen
iletken kısımların, örneğin madenî muhafazaların nötr hattı ile iletken olarak bağlanmasına
sıfırlama denir.
Sıfırlama yapılmış tesislerde, koruma topraklamasında olduğu gibi, işletme araçlarında
izolasyon hatası nedeniyle meydana gelen yüksek temas gerilimlerinin sürekli olarak kalması
önlenir. Bu sistemde, korunacak işletme aracının gövdesi nötr ile bağlanır.
İşletme aracında bir izolasyon hatası meydana gelirse, sıfırlama sayesinde bir hata
akımı oluşur. Hata akımı devresini, şebekenin hat direnci (Rh), sıfırlama iletkeni ile nötr
hattının direnci (Rho) ve transformatörün hatalı faz sargısının direnci (RT) üzerinden
tamamlar. Bu devrede etkili olan gerilim hatalı faza ait 220 Voltluk faz gerilimidir.
Devredeki dirençlerin toplamı çok küçük olduğundan, devreden geçen hata akımı, kısa devre
akımı seviyelerindedir. Netice olarak, devreyi koruyan sigorta eriyerek veya aşırı akımla
çalışan manyetik korumalı otomatik anahtar faaliyete geçerek devrenin enerjisini keser.
Dolayısıyla temas gerilimi ortadan kalkar.
Sıfırlamanın koruma etkisi, prensip itibariyle koruma topraklamasının, özellikle su
borusu şebekesi üzerinden yapılan topraklamanın aynısıdır.
Sıfırlama sisteminde akımın dönüş yolu koruma iletkeni ve nötr hattı üzerinden
olduğundan bunun toplam direnci daha küçük olur. Nötr hattı daha kolay kontrol
edilebildiğinden daha güvenilir bir akım devresi oluşturulmuş olur. Bu nedenle günümüzde
alçak gerilim tesislerinde en ekonomik, en etkili, en kolay ve bu sebeplerden dolayı en çok
kullanılan koruma sistemi sıfırlamadır.
Sıfırlama sisteminde, koruma topraklama sisteminde olduğu gibi hata akımı, hatalı
fazın geriliminin hatalı devredeki toplam dirence bölümüne eşittir. Burada da hata akımı
sigortayı kesin olarak faaliyete geçirecek büyüklükte olmalıdır.
Sıfır iletkeni bir koruma iletkeni değildir. Çünkü bu iletkenin üzerinden işletme akımı
geçebilir. Fakat cihazları sıfır iletkenine bağlayan iletkenler koruma iletkenidir. Arıza
olmadığı takdirde bunun üzerinden hiçbir akım geçmez.
Eski tesislerde nötr iletkeni, sıfır iletkeni ve koruma iletkeni olarak kullanılmaktadır.
Halbuki yeni yapılan modern tesislerde sıfırlama için kofreden itibaren, ayrıca topraklanmış
bir koruma hattı çekilmektedir.
Alternatif akım tesislerinde, üç fazlı dengesiz yüklerde nötr hattı üzerinden işletme
akımı geçebilmektedir. Bu ise sıfırlamanın yapıldığı tesislerde, cihaz gövdesinde istenmeyen
gerilimlerin oluşmasına neden olacaktır. Halbuki koruma hattında hiçbir zaman istenmeyen
gerilimler olmayacaktır. Aşağıdaki şekilde böyle bir sistemin olduğu modern sıfırlama
sistemi gösterilmektedir