Kompakt Şalterler (Termik Manyetik Şalterler)
Yapısı
Ø Gövde ve Kapak:Kompakt şalterlerin gövde ve kapak yapısı cam elyaf takviyeli
polyester reçinesinden yapılmıştır.
Ø Sabit ve Hareketli Kontaklar: Sabit kontağın gümüş kontağı hareketli kontağa
göre daha yumuşak yapıdadır. Hareketli kontak bombeli yapıdadır ve serttir.
Böylece sabit kontak üzerinde iz yapar ve geçiş direnci en az olur. Kontaklar
gümüş ve alaşımlarından yapılır. Sabit kontak gümüş-karbon, hareketli kontak
gümüş-volfram, nikel kullanılır.
Ø Seperatör: Seperatör, arkı söndürmek için kullanılır. Hareketli kontak sabit
kontaktan ayrılırken sabit kontaktan hareketli kontağa doğru akım çıkar. Bu
akımın sıcaklığı yüzlerce dereceyi bulur. Buradan anlaşılır ki arkı bir an önce
söndürmek gerekir. Ark, ark boynuzları vasıtasıyla parçalanarak söndürülür.
Çalışması
Kompakt şalterler,üzerinde termik ve manyetik koruma bulunan alçak gerilim devre
kesicileri sınıfına girer. Devre kesiciler normal devre şartlarında devreyi açmaya ve
kapamaya normal olmayan devre şartlarında (kısa devre ve aşırı akım) devreyi kesmeye
yarayan mekanik bir koruma düzeneğidir.
Aşırı akım nominal akımdan büyük olan akımdır. Her devrenin ve devredeki her
elemanın üzerinde taşıyacağı akımlara nominal akım denir.Devreyi aşırı akımlardan
korumak için kompakt şalterlerde termik koruma devreye girer. Termik koruma, bimetal adı
verilen sıcaklık karşısında uzama katsayıları farklı iki metalin preslenmesi ile oluşur. Uzama
katsayısı fazla olan, uzama katsayısı az olana doğru bükülür ve perdeye temas ederek sistem
açtırılır. Böylece devre korunmuş olur.
Kısa devre akımı: Faz-faz arası veya faz-toprak arası temas olursa devreden büyük bir
akım geçer. Ohm yasasına göre V=I.R , I=V/R olur. Temas anında R(direnç)»0 olur.I=V/R
ifadesinde R’yi yerine yazarsak akımın çok büyük olduğu görülür. Bu akım devrede büyük
tahribatlara yol açar. Devreleri kısa devre akımlarından korumak için manyetik koruma
devreye girer. Kısa devre akımına maruz kalınırsa IEC(uluslar arası elektrik komisyonu)
60947-2’ye göre şalterler 30ms içerisinde devreyi açması gerekir.
Limitör özelliği: Sabit kontağa yatay “u” formu verilerek yapılır. Böylece sabit
kontağın oluşturduğu manyetik alanın yönü ile hareketli kontağın manyetik alanının yönü zıt
olur. Böylece hareketli kontak sabit kontaktan daha hızlı ayrılır. Sonuçta
kompakt şalterler daha hızlı zamanda trip konumuna gelir. Böylece devreden en az akım
geçmiş olur. Limitör özelliği devreden geçen akımı %75 oranında sınırlar.
Kompakt şalterler çektikleri akım değerinin büyüklüğüne göre sisteme baralar ya da
kablolar ile bağlanır ve çıkışları da kontaklardan sisteme verilir.