Elektrik elektronik devre ve şemalarını bilgisayar ortamında
çizerek simülasyonunu yapabilme ile ilgili bilgi ve becerilerin
kazandırıldığı öğrenme materyalidir.
YETERLİK
Elektrik-Elektronik devre ve şemalarını bilgisayar ortamında
çizerek simülasyonunu yapabilmek.
MODÜLÜN AMACI
Genel Amaç
Elektrik elektronik devre şemalarını bilgisayar ortamında
çizerek simülasyonunu yapabileceksiniz.
Amaçlar
1. Uygulama programının menülerini ve özelliklerini
tanıyarak menü işlemlerini yapabileceksiniz.
2. Analog test cihazlarını ve devre elemanlarını tanıyarak
tasarım alanının içine yerleşimini yapabileceksiniz.
3. Basit elektrik kanunlarının ispatlandığı devreleri,
transistorlü ve opamplı devreleri tasarlayarak
çalışmalarına ait sonuçları değerlendirebileceksiniz.
4. Dijital test cihazlarını ve devre elemanlarını tanıyarak
devre içine yerleşimini yapabileceksiniz.
5. Basit kapıların ve dijital elemanların bulunduğu
devreleri tasarlayarak çalışmalarına ait sonuçları
değerlendirebileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Ortam
Bilgisayar laboratuvarı, elektrik-elektronik bilgisayar
işletmeleri.
Donanım
Bilgisayar, projeksiyon cihazı, topex kamera, ploter, yazıcı,
bilgisayar masaları, switch (veya hub) ile kurulmuş ağ yapısı,
lisanslı elektrik-elektronik devre çizimi ve simülasyon
programı.
i
AÇIKLAMALAR…iv
GİRİŞ …1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 …………………………………………………………………………………….3
1. UYGULAMA PROGRAMI …………………………………………………………………………………3
1.1. Programı Çalıştırmak İçin Gerekli Donanım ve Yazılımların Tanıtılması……………….3
1.1.1. Programın Çalıştırılabilmesi İçin Gerekli Donanım ve Yazılımlar…………………..3
1.1.2. Proteus ile Birlikte Yüklenen Dosyalar………………………………………………………4
1.1.3. ISIS Programının Çalıştırılması ………………………………………………………………..5
1.1.4. ISIS Programının Tanıtılması …………………………………………………………………..5
1.2. Isıs Programı Ana Menüsü …………………………………………………………………………….7
1.3. Isıs Programı Ana Menü Seçeneklerinin Tanıtılması…………………………………………..7
1.3.1. File Menüsü …7
1.3.2. View Menüsü…9
1.3.3. Edit Menüsü…11
1.3.4. Library Menüsü……………………………………………………………………………………12
1.3.5. Tools Menüsü ……………………………………………………………………………………..14
1.3.6. Design Menüsü ……………………………………………………………………………………15
1.3.7. Graph Menüsü……………………………………………………………………………………..17
1.3.8. Source Menüsü ……………………………………………………………………………………18
1.3.9. Debug Menüsü…………………………………………………………………………………….18
1.3.10. Template Menüsü……………………………………………………………………………….21
1.3.11. System Menüsü………………………………………………………………………………….25
1.3.12. Help Menüsü……………………………………………………………………………………..28
1.4. Isıs Programı Araç Çubukları ……………………………………………………………………….28
1.4.1. Mode Selector Toolbar (Tasarım Araç Çubuğu) ………………………………………..29
1.4.2. Dosya /Yazdırma Araç Çubuğu (File/Print Commands)………………………………31
1.4.3. Display Araç Çubuğu (Display Commands) ……………………………………………..32
1.4.4. Editing Commands ( Düzen Araç Çubuğu )………………………………………………33
1.4.5. Design Tools ( Dizayn Araçları )…………………………………………………………….34
1.4.6. Orientation Toolbar( Yön Araç Çubuğu ) …………………………………………………35
1.4.7. The Animation Control Panel …………………………………………………………………35
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….36
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………37
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 …………………………………………………………………………………..39
2. ANALOG DEVRELERLE ÇALIŞMAK………………………………………………………………39
2.1. Menüdeki Analog Test Aygıtları ve Kullanılması …………………………………………….39
2.1.1. Ampermetre…39
2.1.2. Voltmetre…40
2.1.3. Osilaskop…40
2.1.4. Sinyal Jeneratörü………………………………………………………………………………….41
2.2. Analog Devre Elemanlarının Yerleştirilmesi ve Düzenlenmesi …………………………..41
2.2.1. Tasarım Alanına Eleman Çağrılması ……………………………………………………….42
2.2.2. Tasarım Alanında Devre Oluşturulması ……………………………………………………42
2.2.3. Bir Devredeki Elemanın Değerinin veya Sembol İsminin Değiştirilmesi………..44
2.2.4. Tasarım Alanında Bulunan Bir Elemanın Silinmesi ……………………………………45
İÇİNDEKİLER
ii
2.2.5. Tasarım Alanında Blok Oluşturmak Ve Oluşturulan Bloğun Taşınması …………45
2.3. Analog Devreye Test Aygıtlarının Bağlanması ………………………………………………..45
2.3.1. Analog Devrede Akım Ölçülmesi……………………………………………………………45
2.3.2. Analog Devrede Gerilim Ölçülmesi…………………………………………………………46
2.3.3. Osilaskopla Yarım Dalga Doğrultmaç Devresinin Giriş-Çıkış Sinyal Şekillerinin
Gözlemlenmesi…47
2.3.4. 7812 Entegresiyle Güç Kaynağı Devresinin Yapılması ……………………………….49
2.3.5. Öngerilimli Seri Kırpıcı Devresinin Yapılması ………………………………………….50
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………52
ÖĞRENME FAALİYETİ-3 …………………………………………………………………………………..54
3. ANALOG
DEVRE UYGULAMALARI ………………………………………………………………54
3.1. Ohm ve Kirşof Kanunlarının Isıs Programı ile İspatlanması……………………………….54
3.1.1. Ohm Kanunu Deneyinin Yapılması …………………………………………………………54
3.1.2. Kirşof Akım Kanunu Deneyinin Yapılması ………………………………………………55
3.1.3. Kirşof Gerilim Kanunu Deneyinin Yapılması ……………………………………………56
3.2. Transistörlü Devre Tasarımı ve Analizi ………………………………………………………….56
3.2.1. NPN Tipi Transistörle Yapılan Emiteri Ortak Yükselteç Devresi Tasarlanması.57
3.3. Opamplı Devre Tasarımı ve Analizini Yaparak Sonuçların Değerlendirilmesi……….58
3.3.1. Opamplı Alçak Geçiren Filtre Devresinin Tasarım Alanında Grafiğinin
Oluşturulması (Frekans Responsu-BGF) …………………………………………………………..58
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………62
ÖĞRENME FAALİYETİ-4 …………………………………………………………………………………..64
4. DİJİTAL DEVRELERLE ÇALIŞMAK………………………………………………………………..64
4.1. Dijital Test Aygıtlarının Tanıtılması ve Kullanılmasının Açıklanması………………….64
4.1.1. Pattern Jeneratörü…………………………………………………………………………………64
4.1.2. Lojik Analizör……………………………………………………………………………………..65
4.1.3. Lojik Frekans Sayıcı (Counter Timer ) …………………………………………………….66
4.1.4. Clock Üreteci ………………………………………………………………………………………66
4.1.5. Virtual Terminal ( VTerm ) ……………………………………………………………………67
4.1.6. COMPİM (Serial Port Model) ………………………………………………………………..67
4.1.7. Lojik Prob & Büyük Lojik Prob ( Logicprobe ) …………………………………………68
4.1.8. Lojik State ( LOGİCSTATE )…………………………………………………………………68
4.1.9. Lojik Toogle ( LOGİCTOGGLE )…………………………………………………………..68
4.2. Tasarım Alanına Dijital Devre Elemanlarının Yerleştirilmesi……………………………..69
4.2.1. Tasarım Alanına Dijital Elemanların Yerleştirilmesi…………………………………..69
4.3. Bağlantı İletkenlerinin Çizilmesi …………………………………………………………………..69
4.3.1. Tasarım Alanında Bulunan Elemanlar Arasında Bağlantı İletkenlerinin Çizilmesi
…69
4.3.2. Bağlantı Terminali Uygulaması ………………………………………………………………70
4.3.3. Çoklu Yol ( Bus ) Uygulaması………………………………………………………………..73
4.4. Dijital Devreye Test Aygıtlarının Bağlanması………………………………………………….75
4.4.1. Lojik Analizörden D Tipi Flip_Flop’un Çıkış Sinyallerinin İncelenmesi ………..75
4.4.2. Frekansmetre Uygulaması ……………………………………………………………………..76
4.4.3. Yarım Toplayıcı Devresinin Yapımı………………………………………………………..77
4.4.4. NE 555 Entegresi ile Yapılan Tek Kararlı Multivibratör Devresi ………………….78
4.4.5. PIC 16F877 ile Seri LCD Displayin Kontrolünün Yapılması ……………………….80
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………81
ÖĞRENME FAALİYETİ-5 …………………………………………………………………………………..83
5. DİJİTAL DEVRE UYGULAMALARI ………………………………………………………………..83
5.1. Basit Kapı Devreleri Tasarımı ve Analizinin Yapılarak Sonuçların Değerlendirilmesi
…83
5.1.1. VE Kapısı Deneyi ………………………………………………………………………………..83
5.1.2. DEĞİL ve VEDEĞİL Kapıları ile ÖZEL VEYA Kapısının Elde Edilmesi ……..84
5.1.3. Lojik Kapılarla 2 Bitlik Karşılaştırıcının Yapılması ……………………………………85
5.1.4. AND/NAND Kapılı Tetiklemeli RS Flip-Flop’un Oluşturulması ve İncelenmesi
…86
5.2. Çeşitli Devre Tasarımları ve Analizlerinin Yapılarak Sonuçların Değerlendirilmesi.89
5.2.1. D Tipi FF’lu Asenkron Yukarı Sayıcı Devresi …………………………………………..89
5.2.2. Subcircuit Uygulaması (Entegre Devrenin Oluşturulması) …………………………..89
5.2.3. PIC İle Step Motor Kontrolünün Yapılması ………………………………………………94
5.2.4. Eleman Oluşturulması ve Kütüphaneye Eklenmesi …………………………………….95
5.2.5. Tasarım Alanında Bulunan Devrenin Malzeme Listesinin Çıkarılması…………103
5.2.6. Tasarım Alanında Bulunan Devrede Elektriksel Hatanın Test Edilmesi ……….104
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………….106
MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………..108
CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………..110
KAYNAKLAR…112