Düşük Güç Kat Sayısının Sakıncaları

Düşük Güç Kat Sayısının Sakıncaları
Bilindiği gibi alternatif akım, aktif ve reaktif bileşenlerden meydana gelmektedir.
Aktif bileşen motorlarda mekanik gücü, ısıtıcılarda sıcaklığı, lambalarda ise aydınlatma
gücünü meydana getirir. Reaktif bileşen ise bobinli (manyetik) alıcılarda manyetik akının
meydana gelmesi için harcanır.

Aktif akımın meydana getirdiği güce aktif (wattlı) güç, reaktif akımın meydana
getirdiği güce reaktif (kör) güç ve bu güçlerin bileşkesine (vektöriyel toplamına) ise
görünür (zahiri) güç denir.

Güç vektöründeki aktif güç (P) ile görünür güç (S) arasındaki açının cosinüsüne güç
kat sayısı (cosφ) denir. Reaktif güç (Q) ne kadar büyük olursa cosφ küçük, dolayısıyla
görünür güç (S)’ de büyük olur. Bu da şebekeden daha fazla güç çekmek yani akım çekmek
demektir.
İşte reaktif gücün azaltılıp güç kat sayısı (cosφ)’nın yükseltilmesi işlemine
kompanzasyon (güç kat sayısını düzeltme) denir.
Reaktif gücün de iki bileşeni vardır.
Bunlar: Manyetik alanın oluşumu için bobinlerin harcadığı endüktif reaktif güç (QL)
ve kapasitif reaktif güç (QC)’ tür. Reaktif gücün bu bileşenleri vektöriyel olarak birbirinin
tam tersi yöndedir.
Toplam reaktif güç Q = QL – QC veya Q = QC – QL şeklinde hesaplanır. QC’ nin QL’
den büyük olması cosφ’ nin kapasitif özellikte olması, QL’ nin QC’ den büyük olması ise
cosφ’ nin endüktif özellikte olması demektir.
Güç kat sayısını düzeltmek için devreye endüktif reaktif gücün zıttı olan kapasitif
reaktif yük eklenir. Yani devreye kondansatörler bağlanır.

Vektör diyagramında görüldüğü gibi kondansatör bağlanmadan önceki cosφ1 değeri
daha küçük ve görünür güç (S1) daha büyüktür. Kondansatör eklendiğinde ise cosφ2
büyüyerek görünür güç (S2) azalmıştır. Bu da şebekeden daha az güç ve akım çekmek
demektir. Aynı zamanda elektrik enerjisi ücretinden de kâr demektir.