BİLEZİKLİ ASENKRON MOTORLAR
Döner bilezikler kısa devre edildiği takdirde, rotor akımıdevresinde rotor sargılarının tepkin direnci (endüktansı) büyük ölçüde sözkonusudur. Endüktif direnç halinde, rotorda endüklenen gerilim ile rotor akımıarasındaki faz farkı 90 derece olmaktadır. Ortaya çıkan bu faz farkı rotordöner alanını 90 derece kaydırır ve rotor döner alan kutupları ile stator döneralanının özdeş kutupları tam olarak karşı karşıya gelir. Bunun sonucu yalnızcarotor mili yönünde etkiyen bir kuvvet ortaya çıkar ve rotorun dönmesi artık sözkonusu olmaz. Ancak, anlatılan bu oluşumlar sadece bir varsayımdır. Yanisargıların sadece tepkin direnci göz önüne alınarak ileri sürülmüştür. Oysaki,sargıların çok küçük dahi olsa, bir miktar etkin direncinden dolayı gerilim ileakım arasındaki faz farkı 90 dereceden daima küçüktür. Bu nedenle rotor durmaz,ancak döndürme momenti en küçük değerine ulaşır.
Rotor döner alan yönünde döndürüldüğünde, rotor akımınınfrekansı küçülmeye baslar. Bununla birlikte rotor sargısının tepkin direnci :XL = 2.?.f.L azalır, ancak etkin dirençte bir değişiklik olmaz. Bunun sonucufaz farkı küçülerek motor kutuplarının rotor kutuplarına uyguladığı döndürmemomenti büyür. Rotor sargılarındaki akım ile gerilim arasında, faz farkı nekadar küçük olursa, döndürme momenti o kadar büyük olur.
Diğer bir açıdan rotor devir sayısının yükselmesi rotordaendüklenen gerilimi düşürdüğü ve bunun sonucu rotor akımı ile döndürmemomentinin tekrar azaldığı söylenebilir. Faz farkı küçülmesi ağır bastığında,döndürme momenti büyüyecek, buna karşın endüklenen gerilim ağır basarsa,döndürme momenti küçülecektir.
Bazı motorlardadöndürme momenti motorun yol almasından sonra ikinci kez düşmektedir. Motorunyol almasından sonra ortaya çıkan en küçük moment geçit-momenti olarak anılmaktadır.Nitekim rotor akım devresine yol verme dirençlerinin bağlanmasıyla, rotordevresinin etkin direnci büyütülmekte ve dolayısıyla akım ile gerilimarasındaki faz farkı küçük tutulmaktadır. Bunun sonucu çok küçük devirsayılarında döndürme momenti büyük olur. Buna karşın, devir sayısı yükseldikçerotordan gecen akım şiddetle azalır.
Rotoru bilezikli asenkron motorlarda, kömür fırçalarüzerinden rotor akımı geçerken, güç kayıpları oluşur. Ayrıca kömür fırçalar vedöner bilezikler devamlı aşınır. 20 kilowatt gücün üstündeki motorlardagenellikle fırça kaldırma sustaları vardır. Çok yüksek devirler sonucu dönerbilezikler arası dolarak kısa devreler ortaya çıkar. Bu gibi durumlarda fırçakaldırma sustaları çalışarak fırçaları döner bileziklerden ayırır.
Yol vermedirençlerinin üzerinden geçen akım nedeniyle, ısı kayıplarının ortaya çıkmasıistenmeyen bir oluşumdur. Dirençler yerine bobinlerin yol verme devresindekullanılması daha büyük sorunlar getirir. Çünkü bobin üzerinde endüktans nedeniile oluşan faz farkı motordaki faz farkını büyültmekte ve bunun sonucu yol almamomenti düşmektedir. Bu nedenle sakıncalarına rağmen dirençlerin kullanılmasızorunlu olmaktadır.
Rotoru bilezikli asenkron motorların kalkışakımları nominal akımlarından çok büyük olmadığından, bu motorlar, örneğin:büyük su pompaları, taş kırma makinaları ve büyük takım tezgahları gibi yüksekgüç gerektiren makinaların işletmesinde tercih edilir. Bilezikli rotorun ilkdöndürme momenti çok büyük olduğundan, büyük vinçler gibi çok kuvvetli yükleraltında devamlı çalışacak makinaların kuvvet üreten kesimlerinde bu motorlardanyararlanılmaktadır. Ayrıca devir sayıları ayarlanabildiğinden kren ve ayarlımakine tezgahlarında sık sık kullanılmaktadırlar.