Bara Seçimi Nasıl Olmalıdır. Dikkat edilecek Hususlar
Elektrik tesislerinde bara seçiminde öncelikle ısınma göz önüne alınmalıdır. Taşınacak
akıma göre seçilen kesit, tesislerde ya da bu tesislerden beslenen çıkışlarda oluşacak kısa
devre akımlarının yol açacağı dinamik zorlanmalar yönünden de kontrol edilerek
seçilmelidir.
Bakır baralar aynı boyut ve özelliklere sahip alüminyum baralara göre % 25 daha fazla
akım ile yüklenebilir. Ayrıca bakır baraların alüminyum baralara göre mukavemetleri ve
eylemsizlik momentleri 3 kat daha fazladır.
Bakır baralar, % 99,9 elektrolitik saf bakırdan yapılır. Kesitleri sürekli taşıyacakları
toplam akımın % 20 fazlasına göre hesaplanır. Bara kesitleri mekanik zorlanmalara karşı
dayanıklı ve pano genişliğinde olmalıdır.
Tablo 1.1: Bakır bara ölçüleri ve taşıyacakları akım değerleri
Çeşitli bara sistemleri içinde en uygun olanının seçiminde aşağıdaki unsurlar dikkate
alınmalıdır:
Ø Yükün cinsi ve miktarı,
Ø Kullanıldığı yerin özelliği,
Ø Besleme kaynaklarının sayısı,
Ø Beslemenin sürekliliği,
Ø Ekonomik durum,
Ø Emniyet.
Bara seçiminde yukarıdaki Tablo 1.1’den yararlanılır. Örneğin, bir dağıtım
tablosundaki baradan çekilecek akım 150 amper ise kullanılacak bakır baranın ölçüleri
aşağıdaki şekilde bulunur:
Bara akımı, anma akımının %20 fazlası alınmalıdır:
IBARA=Ix1,2=150×1,2=180 A.
Çizelgeden 1.satıra baktığımızda 180 ampere karşılık olarak bakır baranın boyutları:
Boyalı baralar için,
Tekli bara için, bara boyutları 15×3 mm2, bara ağırlığı 0,4 kg/m,
İkili bara için, bara boyutları 12×2 mm2, bara ağırlığı 0,21 kg/m,
Çıplak baralar için,
Tekli bara için, bara boyutları 20×2 mm2, bara ağırlığı 0,36 kg/m,
İkili bara için, bara boyutları 12×2 mm2, bara ağırlığı 0,21 kg/m olarak bulunur.
Çok fazlı sistemlerde birden fazla barayı yan yana döşerken aşağıdaki hususları
dikkate almalısınız:
Ø Tesisinizde, aynı fazda birden çok iletken kullanmanız halinde yüzey etkisi
(Skin effect) olayı ile dıştaki iletkenler daha fazla zorlanır. Bu nedenle iletkenler
arası mesafeyi en az 50 mm almalısınız. Baralar arası mesafe en az bara
kalınlıklarına eşit olmalıdır.
Ø === şeklinde yerleştirilen baraların uzunlukları 2 m.’yi geçerse; baraların
çekeceği akım Tablo 1.2’de verilen k2 düzeltme katsayısı ile çarpılarak bara
akımını bulmalısınız.
Ø Bara uzunluğunuz 3 m.’den fazla ise akım değerlerinizi 0,85 katsayısı ile
çarpınız.
Ø Eğer bir faza ait 4 paralel iletkenin yeteri olmadığı durumlarda ] lama ya da [ ]
şeklinde lamaları karşılıklı kullanınız.
Ø Bakır baralar aynı kesit ve formdaki alüminyum iletkenlere göre göre %25 daha
fazla akım ile yükleyebileceğinizi unutmayınız.
Tablo 1.2: Baraların yatay yerleştirilmesinde kullanılacak akım düzeltme katsayılar