Bina Tipi Güç Trafosu
Orta gerilim şebekelerinde kullanılan üç fazlı, en yüksek gerilimi 36 kV’a kadar, anma
gücü 2.5 MVA’dan 25 MVA’ya kadar olan güç transformatörlerini kapsar.
Güç trafosu yağ doldurulup montaja hazır vaziyette bulunur.
Temini istenen güç transformatörlerinin tipleri ve özellikleri bu Şartname ile ekindeki
Malzeme Listesi ve/veya Garantili Özellikler Listesi’nde belirtilmiştir.

Özelliği
Bu şartname kapsamındaki güç transformatörleri yağa daldırılmış, harici tipte
olacaktır.
Elektriksel Özellikler
Sargı sayısı : 2
Faz sayısı : 3
Anma frekansı : 50 Hz
Anma güçleri (Malzeme Listesine göre)
ONAN soğutmalı (MVA) : 2.5 – 4 – 5 – 6.3 – 10 – 16 – 20
ONAN/ONAF soğutmalı (MVA) : 10/12.5 – 16/20 – 20/25
Anma gerilim oranları (kV) : 33/15.8 – 33/10.5 – 33/6.3 – 15.8/6.3
Kademe değiştirici
Tipi (Malzeme Listesine göre) : Boşta veya yük altında
Kademe değiştiricinin bulunduğu
Sargı : YG sargısı
Ayar sınıfı : Sabit akı (TS:SAA, IEC:CFVV)
Ayar kademe güçleri : Bütün kademelerde anma gücüne eşit
Kademe sayısı ve gerilim ayar sahası : (Malzeme Listesinde aksi belirtilmedikçe)

Sıcaklık artış limitleri
Sargılarda : 60 K
Üst yağ seviyesinde : 55 K
Bağlantı grubu : Malzeme Listesine göre
Dyn 5 veya YNyn 0
Yalıtım düzeyleri
Anma gerilimi (kV) : 6.3 10.5 15.8 33
En yüksek sistem gerilimi (kV) : 7.2 12 17.5 36
Anma yıldırım darbe dayanım gerilimi (kV-tepe) : 60 75 95 170
(1.2/50 µs)
Şebeke frekanslı dayanım gerilimi (kV-etken) : 20 28 38 70
(1 dakika süreli)
Aşırı gerilim altında çalışma
Transformatörler,
anma geriliminin %105’ine eşit gerilimde anma akımında,
anma geriliminin %110’una eşit gerilimde boşta, sürekli olarak çalışmaya uygun
olacaktır.
Not: Sıcaklık artış limitinin, % 5’lik aşırı gerilim altında boştaki kayıpların
artmasından dolayı hafifçe aşılması dikkate alınmayacaktır.
Geçici aşırı yükleme
TS 3215/IEC 354’e uygun olacaktır.
Kayıplar, boştaki akımlar, empedans gerilimi ve ses gücü düzeyleri (maksimum
değerler)

Toleranslar
Sipariş kapsamındaki transformatörlerin deney sonucunda bulunan değerleri, İmalatçı
tarafından garanti edilen değerlerle aşağıda belirtilen toleranslar içinde aynı ise,
transformatörlerin bu şartnameye uygun olduğu kabul edilir.
Toplam kayıplar : + %10
Boştaki kayıplar : + %15
Yükteki kayıplar : + %15
Boşta değiştirme oranı : ± %0.5
(bütün kademelerde)
Kısa devre gerilimi (Uk) : ± %10
(anma akımında)
Boştaki akım : ± %30
Toleranslar, aksi belirtilmedikçe, ana kademedeki ve anma değerlerindeki
toleranslardır.
Standartlar
Bu Şartname kapsamındaki transformatörlerin tasarım, imalat ve deneyleri, aşağıda
belirtilen Türk Standartları (TS) ve Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC)
Standartlarının yürürlükteki en son baskılarına uygun olarak yapılacaktır.
TS IEC
267 60076-1 Güç Transformatörleri
10901 60076-2 Güç Transformatörleri Sıcaklık Artışı
10902 60076-3 Güç Transformatörleri Yalıtım Seviyeleri ve yalıtım(dielektrik)
deneyleri
10903 60076-4 Güç transformatörleri- Basamaklar ve bağlantılar
10904 60076-5 Güç transformatörleri- Kısa devreye dayanım yeteneği
803 60214 Yük altında kademe değiştiriciler
595 60137 1000 Volttan yukarı alternatif gerilimlerde kullanılan geçit
izolatörleri
(buşingler)
623 60296 Elektrik kesicileri ve transformatörler için yalıtkan yağlar
3215 60354 Yağlı güç transformatörlerini yükleme kuralları
8711 60551 Transformatör ve reaktörlerin gürültü seviyelerinin ölçümü

– 60722 Güç transformatörleri ve reaktörlerin darbe gerilimi ve açmakapama
darbe gerilimi deneyleri için kılavuz.
DIN42504 Teil 1 Anma gerilimi 123 kV’a kadar, 50 Hz, anma gücü 2000-10000 kVA
boşta veya yükte kademe değiştiricili, üç fazlı, yağlı güç transformatörlerinin
karakteristikleri
DIN42508 Teil 1 Anma gerilimi 123 kV’a kadar, 50 Hz, anma gücü 12500-80000
kVA, boşta veya yükte kademe değiştiricili, üç fazlı, yağlı güç transformatörlerinin
karakteristikleri
Transformatörlerin imalatında kullanılan tüm malzeme ve yardımcı donanım da ilgili
IEC ve/veya TSE standartlarına uygun olmalıdır.
Eş değer veya daha üstün başka standartların kullanılması durumunda bunların
İngilizce ya da Türkçe kopyaları teklifle birlikte verilecektir.
Yükselti : Malzeme Listesinde aksi belirtilmedikçe 1000 m
Ortam sıcaklığı
en çok : 45°C
en az : -40°C
24 saat içinde ortalama : 35°C’nin altında
Ortam hava kirliliği : Ağır
Buzlanma : Sınıf 10, 10 mm
Rüzgâr basıncı : 700 Pa (34 m/s rüzgâr hızı)
Yer sarsıntısı
Yatay ivme : 0.5 g
düşey ivme : 0.4 g
Sistem koşulları
En yüksek sistem gerilimi (kV) : 7.2, 12, 17.5, 36
Topraklama : Doğrudan veya direnç üzerinden topraklı nötr
sistemi
Sistemin görünen kısa devre gücü
7.2, 12, 17.5 kV’ta : 500 MVA
36 kV’ta : 1000 MVA
3.2.1.3. Soğutma Şekilleri
Transformatörlerin soğutulması tanka bağlı yağlı radyatörlerle sağlanır, soğutma
sistemi malzeme listesine göre ONAN veya ONAN/ONAF tipte olacaktır. ONAN/ONAF
soğutmalı transformatörler, doğal soğutma (ONAN) durumunda, zorlamalı soğutma (ONAF)
durumundaki anma gücünün %80’ini sağlayacak şekilde tasarlanacak ve çalıştırılacaktır.
Radyatörler sökülebilir tipte ve tanka flanşlarla bağlanmış olacak ve yağ giriş
çıkışlarını kesecek vanalarla teçhiz edilecektir. Böylece her grup radyatör, transformatör
devre dışı edilmeden veya tanktaki yağ seviyesi düşürülmeden sökülüp takılabilecektir.

Radyatörler tam-vakuma dayanacaktır. Her radyatörde kaldırma için kancalar, yağ ve
hava boşaltma tapaları bulunacaktır.
Transformatörde, radyatörlerden herhangi birinin sökülüp alınması halinde, belirtilen
sıcaklık artışlarını geçmeden şartnamedeki ONAN ve ONAF tam güç değerinde sürekli
olarak çalışmayı sağlamak üzere yedek bir radyatör bulunacaktır.
Radyatörler çalışmada titreşimler ve yağ sızıntıları olmayacak şekilde tasarlanacaktır.
ONAN/ONAF soğutmalı trafolarda zorlamalı hava dolaşımı için ilave edilecek
vantilatörler bina dışında çalıştırmaya uygun, tam mahfazalı ve dış etkenlere karşı korunmuş
olacaktır. Pervaneler, yanlışlıkla dokunmayı önlemek üzere, aralıkları 25 mm’den büyük
olmayan galvanizli bir tel kafes içine alınacaktır.
Vantilatörler ve tahrik motorları yüksek verimle ve düşük gürültü düzeyinde
çalışacaktır. Her vantilatör motoru, termik röle ile teçhiz edilmiş bir kontaktörle
çalıştırılacaktır.
Vantilatör kumanda panosunda elle/otomatik kumanda için seçici anahtar
bulunacaktır. Otomatik çalıştırmada, soğutma teçhizatının başlatma ve durdurma kumandası,
üst yağ sıcaklık termometresi vasıtasıyla yapılacaktır.
Kumanda sisteminde yerinden ve uzaktan kumanda için aşağıdaki göstergeler ve
teçhizat bulunacaktır;
Ø Elle/otomatik kumanda seçici anahtar pozisyonu
Ø Soğutma sistemleri serviste lambası
Ø Bir veya daha fazla vantilatör servis dışı lambası
Ø Çalıştırma ve durdurma butonları
Kumanda ve koruma teçhizatı, transformatör tankına tutturulmuş bir kumanda dolabı
içinde bulunacaktır.

Bara Düzeneği
Bara aynı gerilim ve frekanstaki elektrik enerjisinin toplandığı ve dağıtıldığı ünitedir.
Baralar elektrik enerjisinin kontrol ve kumanda edilmesinde kullanılan ünitelerin birbiriyle
irtibatlarını sağlayan iletkenlerdir.
Bina tipinde kullanılacak baralar TSE standartlarına uygun olarak imal edileceklerdir.
Keskin uçlar yuvarlatılacaktır.
Lama baralar, akım taşıma kapasitesini yükseltmek, izolatörlere gelen tepe
kuvvetlerini azaltmak bakımından dik olarak yerleştirilecek ve bara bağlantılarında
kullanılan izolatörler, kelepçe ve diğer malzemelerin montajında gerekli hassasiyet
gösterilecek, baraların kıvrılmasında keskin köşelerden kaçınılacaktır.

Bara irtibatlarında devamlı olarak yeterli temas basıncı sağlanacak civatalar
takılmadan önce yüzey temizlenecek ve ek yerlerinde hava rutubet bulunmayacaktır.
İrtibatlarda kullanılan tüm çelik parçalar ve cıvatalar kadyimun kaplı veya
galvanizlenmiş olacaktır.
Bina tipi 36 kV sistemlerde baralar A fazı kırmızı, B fazı sarı, C fazı mavi olacak
şekilde boyanacaktır. Boyanın azami yapışma ve dayanıklılığının temini için metalin temiz
boyanacaktır.
Bina tipinde kullanılan baralar
Alüminyum lama baralar (120x10mm2 , 100x10mm2, 80x10mm2, 50x10mm2) ETIAL-
7E malzemesinde kalitesinde, kimyasal bileşim limitleri uygun olmalıdır.

Öz direnci : 0.02848 ohmmm2/m
Kopma dayanımı : 6-8 kg/mm2
Uzaması : %40-%50
Sertliği : 25-35 Brinel
Lama yüzeyleri düzgün ve pürüzsüz, çiziksiz ve çapaksız olacaktır.
Baralar en az ek yapılacak şekilde yerleştirilecektir ve ekler TEDAŞ’ın uygun
göreceği şekilde olacaktır.
Bina tipi trafo merkezlerinde kullanılan baralar tek bara sistemi ve çift bara sistemi
olarak iki şekilde karşımız çıkmaktadır.

İzolatörler
Orta gerilim şalt sahasında ve bina tipi trafo merkezinde elektrik hatlarında kullanılan
iletkenlerin direklere tespitine yarayan, iletkenlerin hem taşımada hem de toprak ile diğer
iletkenlere karşı izole etmeye yarayan şebeke malzemelerine denir. Yüksek derecedeki
sıcaklığa dayanan porselen, cam ve epoksi reçineden yapılır. Bina tipi trafo merkezlerinde
kullanılan izolatörler bara ve iletkenlerin taşınması, bağlantısı ve enerji iletim hatlarına
bağlantısında kullanılır. Yapılış tiplerine göre mesnet, zincir ve geçit olarak yapılır.
a) b)
: a) Bina İçi izolatörler b) Bina dışı izolatörler
Koruma Düzeneği
Mahfaza, gerilimli bölümlere erişilmesine ve temasa, hareketli bölümlere
dokunulmasına, toz ve suya karşı IEC 60529’a göre IP 23 koruma derecesini sağlanacaktır.

Transformatör bölümü :Transformatör bölümü; ilgili şartnamelerinde boyutları
verilen 1000 kVA anma gücünde, 3 fazlı transformatörün yönetmeliklerde yer alan hususlar
dikkate alınarak yerleştirilmesine uygun boyutlarda olacaktır. (Transformatör bölümünde
genleşme depolu, hermetik veya kuru tip trafo kullanılabilecektir. Bu nedenle bu trafolardaki
en büyük boyutlar dikkate alınacaktır.) Bölümün, transformatörün köşk içine yerleştirilip
çıkarılabileceği boyutlarda tek veya çift kanatlı bir kapısı bulunacaktır.
Transformatörden olabilecek yağ sızma veya akıntılarında, yağın mahfaza dışına çıkıp
toprağa karışmaması için gerekli tedbirler alınacaktır. Teklif sahipleri yağın dışarı atılmasını
sağlayacak tedbirleri ve gerekiyorsa atık yağ toplama çukuruna ait resimleri teklifleriyle
birlikte vereceklerdir. Transformatör ray eksenleri arasındaki açıklık 630 kVA için 670 mm,
1000 kVA için 820 mm olacak; ray tespit cıvatalarının konumları ayarlanabilir olacaktır.
Orta gerilim bölümü: Orta gerilim bölümü ring şebeke anahtarlama tesisinin
yerleştirilebileceği büyüklükte olacak, kumanda ve kablo bağlantılarının kolayca yapılmasını
sağlayacak büyüklükte çift kanatlı kapısı bulunacaktır. OG bölümünü, terleme nedeniyle
meydana gelecek su damlalarından korumak için çatıda gerekli önlemler alınacaktır.

Orta gerilim ring fiderlerinin kablo kesitleri imalattan önce Alıcı tarafından
belirlenecektir. Köşk temel resimlerinde kablolar için bırakılması gereken kanal veya
delikler gösterilecektir. Kabloların tanka giriş rakorları içeriden sökülebilir kapaklarla su
geçirmez şekilde kapatılacak, rakorların kablo montajından sonra da su geçirmezliği
sağlanacaktır. Ayrıca kabloların sabitleştirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır.
AG dağıtım bölümü: AG bölümü, AG panosu ve AG kablo bağlantılarının
yerleştirilebileceği boyutlarda olacaktır. Bölümün çift kanatlı kapısı bulunacaktır. Terleme
nedeniyle meydana gelecek su damlalarından korumak için, gerekli önlemler alınacaktır.
AG kablo kesitleri imalattan önce alıcı tarafından belirlenecektir. Köşk temel
resimlerinde kablolar için bırakılması gereken kanal veya delikler belirtilecektir. Kabloların
tanka giriş rakorları içeriden sökülebilir kapaklarla su geçirmez şekilde kapatılacak,
rakorların kablo montajından sonra da su geçirmezliği sağlanacaktır. Ayrıca kabloların
sabitleştirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır.
.
Koruma düzeneği
İşaret plakaları ve tehlike ihbarları: Trafo köşkü, aşağıda belirtilen işaret plakaları,
tehlike ihbarları, bağlantı şemaları, kullanma yönergesi ve amblem ile donatılacaktır. Plaka,
levha ve yazılar kolayca görülebilecek ve okunabilecek yerlerde bulunacaktır.
Trafo ve kısa devre koruma elemanları da panoda bulunur. Gerekli olan koruma için
bağlantılara dikkat edilecektir.