Transformatörün kısa devre olması istenmeyen bir durum olup sadece deney amaçlı
yapılacaktır.
Bu deney transformatörün birinci sargısında (primer sargısında) yapılacağı gibi ikinci
sargısında (sekonder sargısında) da yapılabilir. Şekil 1.10’da görüldüğü gibi devrenin
sekonderine ampermetre bağlanarak kısa devre edilmiştir.
Primere uygulanan gerilim sıfırdan başlanarak, sekonderden normal çalışma akımı
(anma akımı) geçene kadar artırılır. Transformatörün sekonderinden normal çalışma akımı
geçtiğinde primere uygulanan gerilime kısa devre gerilimi (Uk), primerde watmetreden
ölçülen güce de demir kayıplar ihmal edilerek (Uygulanan gerilim küçük değerde olduğu
için demir kayıpları da çok küçük değerde olduğundan) bakır kayıpları denir. Bakır kayıpları
yükün cinsine göre değişir.
Ø Kısa Devre Akımı
Sekonderi kısa devre edilmiş bir transformatörün primerine herhangi bir gerilim
uygulandığında sekonderden geçen akıma kısa devre akımı denir ve Ik ile gösterilir.
Ø Kısa devre gerilimi:
Primere uygulanan gerilim, sıfırdan başlanarak yavaş yavaş artırılır. Sekonderden
anma akımı geçtiğinde gerilim artırmaya son verilir. Bu anda transformatörün primerine
uygulanan gerilime kısa devre gerilimi denir. Uk ile gösterilir.
Kısa devre gerilimi anma geriliminin yüzdesi olarak belirtilir.
% Uk = (Uk / U1) . 100
Kısa devre gerilimi güce bağlı olarak anma geriliminin %3’ ü ile % 12’ si kadardır.
Sonuç olarak;
Bu deneyde watmetre ile ölçmüş olduğumuz değer transformatörün primerinde ve
sekonderinde sarf edilen bakır kayıplarını verir.
Boş çalışma devresini aşağıdaki işlem basamaklarına uygun şekilde kurunuz.
Ø Deney bağlantı şemasına göre (şekil1.10) devreyi hazırlayınız.
Ø Transformatör etiketinden sekonder anma akımı değerini öğreniniz.
Ø Transformatör sargılarının soğuk dirençlerini ölçünüz.
Ø Oto trafosu sürgü kolu sıfırda iken devreye enerji uygulayınız.
Ø Oto trafosu ile primer gerilimini sıfırdan başlayarak yavaş yavaş artırınız.
Ø Primer gerilimini, sekonder devresinden anma akımı geçinceye kadar artırınız.
Ø Her kademe için U1, I1, P1 ve I2 değerlerini alarak gözlemler tablosuna
kaydediniz.
Ø Primer gerilimini, sekonder devresinden anma akımının % 120’sini geçinceye
kadar artırınız.
Ø Değerleri alarak gözlemler tablosuna kaydediniz.
Ø Bu akımda sargıların ısınması için 15 ~ 20 dakika bekleyiniz.
Ø Enerjiyi kesiniz.
Ø Transformatör sargılarının sıcak dirençlerini ölçünüz.