Termostat
Katı, sıvı ve gaz maddelerin ısısını istenilen değerde ve belli aralıklarda tutmak
amacıyla kullanılan elektronik, mekanik veya elektromekanik devre elemanlarına termostat
denir. Isıyı algılamada kullanılan çeşitli termostat tipleri ve ısıya duyarlı yarı iletken devre
elemanları da vardır.
Şekil 1.10’daki elektrik devresinde termostatın algılama ucu, ortam ısısını algılayacak
şekilde dışarıya çıkarılmıştır. Ortam soğukken termostat içerisindeki anahtar açıktır. Şalter
kapatılsa bile termostat içerisindeki anahtar açık olduğundan soğutucu çalışmaz. Ortam ısısı
arttığında termostat kontakları kapanır ve soğutucu çalışır. Ortam ısısı düştüğünde soğutucu
tekrar devreden çıkar. Termostat devredeyken ve soğutucu çalışır durumdayken şalter
açıldığında devre akımı kesilir ve soğurucu çalışmaz.
Elektronik Termostat Çeşitleri
Kablosuz programlanabilir termostat: Isıtma ve soğutma sistemlerinin önemli
kontrol birimlerinden olan programlanabilir termostatlar, kablolama problemi yaşanmadan
telsiz olarak kullanılabilmektedir. Resim 1.10’daki cihaz ile 7 günlük zamanlama
yapılabilmektedir. Ayrıca montajı basit ve donmaya karşı koruması mevcuttur.
Şekil 1.10: Termostatın soğutucu kontrolünde kullanıldığı örnek elektrik devresi
Resim 1.10: Kablosuz programlanabilir termostat
Termostat aşağıda belirtilen özellikteki yerlere monte edilir:
Ø Yerden 1,5 metre yükseklikte duvara
Ø Çok kuvvetli hava akımından uzağa
Ø Hava almayan yerler dışına
Ø Gizli boruların ya da bacaların geçmediği alanlara
Oda termostatı: Resim 1.11’deki mekanik termostat, çift borulu vanalı sistemlerde üç
hız anahtarlı ve yaz/kış ayarlı olarak kullanılır.
Resim 1.11: Mekanik oda termostatı
Dijital termostat: Resim 1.12’deki cihazda sensör olarak NTC kullanılmaktadır.
Cihaz üzerinde 4 adet buton ve 2 adet 7 segmentli display vardır. -9 C0 ile +99 C0 arasındaki
istenilen ısı aralığına ait alt ve üst sınırlar butonlarla ayarlanabilir, bu değerler hafızada
saklanabilir. Cihazın çıkış uçları, cihaz içerisindeki rölenin kontaklarından alınmaktadır.
Soğutma işlemini yapacak cihazın kontrolü Resim 1.12’deki dijital termostatın çıkış
kontaklarından yapılır. Isı artıp üst limite ulaştığında röle çeker, soğutucu çalışır. Soğutma
sonucunda ısı alt limit değerine düştüğünde röle bırakır, soğutucu durur. Isı üst limite
yükseldiğinde soğutucu tekrar devreye girer.
