Kompanzasyon Neden Önemlidir
Günümüzde bütün ülkeler, yer üstü ve yeraltı enerji kaynaklarını da en verimli şekilde
kullanma yollarını araştırmaktadır.
Bugün tüm insanlığın en zorlu ihtiyaç maddesi haline gelen elektrik enerjisi yaygın
olarak üretilmektedir. Üretilen enerjinin ekonomik olması için, santralden en küçük alıcıya
kadar dağıtımında en az kayıpla taşımanın yolları ve hesapları yapılmaktadır.
Dünyamızda elektrik enerjisine ihtiyacın sürekli artması, enerji üretiminin
pahalılaşması, taşınan enerjinin ucuz ve hakiki iş gören aktif enerji olmasını zorunlu
kılmaktadır.
Bilindiği gibi, şebekeye bağlı bir alıcı, eğer bir motor, bir transformatör, bir flüoresan
lamba ise, bunlar manyetik alanlarının temini için, bağlı oldukları şebekeden bir reaktif akım
çekerler.
İşte, santralde üretilen bir enerji, aktif ve reaktif akım adı altında en küçük alıcıya
kadar beraberce almakta, iş yapmayan, motorda manyetik alan elde etmeye yarayan reaktif
akım, havai hatlarda, trafoda, tablo, şalterler ve kabloda gereksiz kayıplar meydana
getirmektedir.
Bu kayıplar yok edilirse, trafo daha fazla alıcıyı besleyecek kapasiteye sahip olacak,
devre açıcı kapayıcı şalterler, lüzumsuz yere büyük seçilmeyecek, tesiste kullanılan kablo
kesiti küçülecektir. Bunun sonucu daha az yatırımla fabrika ve atölyeye enerji verme imkânı
elde edilecektir. Elektrik işletmesi tarafından uygulanan tarifeler yönünden de, her dönem
daha az elektrik enerjisi ödemesi yapılacaktır.
Görüldüğü gibi, daha ilk bakışta reaktif akımın santralden alıcıya kadar taşınması,
büyük ekonomik kayıp olarak görünmektedir. İşte, bu reaktif enerjinin santral yerine, motora
en yakın bir yerden kondansatör tesisleri veya aşırı uyartımlı senkron motorlar ile azaltılması
ve böylece tesisin aynı işi, daha az akımla karşılaması mümkündür.
Tesiste harcanan reaktif enerjinin azaltılması amacı ile yapılan kondansatör veya
senkron motor tesislere kompansatör, bu işlemin yapıldığı tesislere de kompanze edilmiş
tesisler, kısaca kompanzasyon denir. Reaktif güç kompanzasyonu için, senkron motor
yerine daha ekonomik olan kondansatörler kullanılır.