Hidrolik tahrikli asansör Hidrolik Tahrik

Hidrolik tahrikli asansör Hidrolik Tahrik
Hidrolik asansör, modern bir icat değildir ve prensip olarak çok eskidir. Sıvı olarak ilk
önceleri su, daha sonra ise yağ kullanılmıştır. Önceleri sadece fabrikalarda ve depolarda kısa
irtifalı yük asansörü olarak tercih edilen hidrolik asansörler, 1950 yıllarından itibaren yaygın
olarak insan asansörü olarak da kullanılmaya başlanmıştır.
1983 yılındaki istatistik verilere göre pazar payı Avrupa’da %55, Amerika’da ise
%60’lara ulaşmıştır. Hidrolik asansörlerin Türkiye’de uygulanması ise henüz yüzdelerle ifade
edilemeyecek düzeydedir. Bugün için sadece kısa irtifalarda, büyük yüklerin taşınılması
gereken ve çatı problemleri olan yerlerde akla gelen hidrolik asansörler, aslında Türkiye’de
de çok eski zamanlarda tatbik edilmiştir (Hidiv Kasrı /Anadolu Hisarı). Türkiye’de, hidrolik
asansörleri sanayileşmiş ülkelerin düzeyinde olmasa bile yakın bir gelecekte belli pazar
payına ulaşacağı aşikârdır. Ancak bu asansörlerin verimli olabilmesi için çok değişik tip ve karakterde yapılabilen hidrolik asansörlerin seçiminde, asansör tasarımcılarının amacına
uygun sistemin özelliklerine vakıf olmaları gerekmektedir.
Ø Hidrolik Asansörlerin Ortak Özellikleri
Asansörün makine dairesi, binanın herhangi bir yerinde serbestçe seçilebilir, ancak
mekânlar dâhilinde kuyuya olan mesafesi 30 metreyi geçmemelidir. Çatı konstrüksiyonunda
hidrolik asansörler mimarlara özgürlük tanır, asansörün teras katına da ulaşması
mümkündür. Tahrik motoru, sadece asansör yukarı giderken çalışır; aşağı yönde ise sistem
kendi ağırlığı ile hareket eder. Bu avantaj, herhangi bir olası arızada (enerji kesilmesi, sigorta
atması gibi) kabinin aşağı yönde hareketini, ilave enerji kaynakları olmadan mümkün
kılabilir. İniş hızı, çıkış hızına bağımlı olmadan yükseltilebilir. Bu avantaj, motor gücünü
yükseltmeden, bina trafiğinin artırılmasında kullanılabilir. İlk harekette pompa tarafından
basılan yağ, depoya geri döndüğünden tahrik motorun kalkışı yaklaşık yüksüz gerçekleşir.
Bu nedenle motorun yıldız/üçgen bağlantısı mümkündür.

2009-12-02_213415

Resim 1.10: Hidrolik tahrikli asansör
Kaldırma işi, hidrolik sıvısını, kabini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen bir
kaldırıcıya sevk eden ve elektrikle tahrik edilen bir pompa vasıtasıyla gerçekleşen
asansörlerdir. Bu asansörlerde aşağı yön hareketi, kabinin kendi ağırlığı ile
gerçekleşmektedir.
Hidrolik asansörlerde makine dairesi, genel olarak ilk durak seviyesinde bulunur.
Burada bir yağ kazanı ve bunun üzerinde hidrolik makinesi (düzeneği), kumanda panosu ve
hidrolik sıvısının içinden geçtiği hortumlar bulunmaktadır. Asansör kuyusu içinde kabin,
varsa karşı ağırlık, silindir piston sistemi, askı tertibatı ve tamponlar bulunmaktadır.

Hidrolik asansörler, elektriğin tahrik ettiği pompanın yağı itmesiyle pistonların kabini
kaldırması esasına göre çalışır. Pompalanan yağ, hidrolik makinesinden belirli şartları yerine
getirerek geçip, borular vasıtasıyla silindiri harekete geçirir. Silindir, kabine doğrudan veya
dolaylı olarak bağlanmış olabilir. Silindirin ittiği kabin, alınan kumanda ile gerekli kata
taşınır.
Hidrolik asansörler, genellikle konutlarda, villa ve evlerde, tadilat gören binalarda;
bina statiğine ek yük getirilmesinin istenmediği durumlarda (örneğin, eski eser tadilatı),
fabrikalarda, alışveriş merkezlerinde panaromik olarak kullanılır. Asansörler; genel olarak
yapılan sözleşmeler gereği aylık, 6 aylık ve yıllık olarak gerekli bakımlardan geçmelidir.
Hidrolik asansör uygulamaları özet olarak iki ana grupta toplanabilir;
Ø Direkt tahrikli sistemler (1:1 askı sistemi)
Ø Endirekt tahrikli sistemler (1:2 askı sistemi)

2009-12-02_213457

Şekil 1.1: Tek pistonlu asansör

Hidrolik asansörler, sahip oldukları avantajlar nedeniyle bazı binalarda ve tesislerde
kullanım imkânı bulmuşlardır. Bu avantajları şunlardır:
Ø Düşük malzeme maliyetleri ve bakım ücretleri
Ø Binalarda daha etkin kullanılabilir alan yaratır.
Ø Çatı dizaynında serbestlik ve teras katına ulaşma imkânı
Ø Makine dairesi yerinin serbest seçimi
Ø Binaya gelen yükün tabana iletilmesi ile statik hesaplarında kolaylık
Ø Yüksek taşıma kapasitesi ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılayabilme
Ø Aşağı inişte masrafsız çalışma
Ø Sessiz çalışma
Ø Hassas kat ayarı (±3mm) ve otomatik seviyeleme
Ø Olası arızalarda (enerji kesilmesi, bir faz gitmesi, sigorta atması) asansör
otomatik olarak kata ulaşması
Ø Darbesiz kalkış ve duruş, kademesiz hız ayarı
Bütün bu sayılanların yanı sıra hidrolik prensiplerinin uygulandığı bu tip asansörlerin
sahip olduğu bazı dezavantajlar da vardır. Bunlar:
Ø Kullanılan yağın özellikleri, sıcaklık ile değiştiğinden performans değişiklikleri
Ø Yer altındaki sistemlerin yağ kaçakları, çevredeki su kaynaklarını kirletebilir.
Ø Gerekli motor gücü aynı hızda ve aynı kapasitedeki konvansiyonel tip
asansörlere oranla 2,5-3 kat fazladır. Motor, sadece yukarı yönde çalışmasına
rağmen enerji tüketimi en az iki kat fazladır.
Ø Montajda ve bakımda bilinmeyen maliyetler ve firmaların bakım kontratlarında
yeraltı sistemlerinin değişmesini hariç tutması ek masraflar getirmektedir.

2009-12-02_213534

Hidrolik tankı

Yaygın olarak kullanılmaya başlanan hidrolik asansörlerin uygulama alanları
şunlardır:
Ø İki, üç ve dört duraklı iş yeri binaları
Ø İki, üç, dört ve beş duraklı apartmanlar
Ø Küçük hastaneler, klinikler ve tıbbi binalar (3 kata kadar)
Ø Düşük seyahat mesafeli, 500kg – 5600kg arasında malzeme taşıma kapasiteli
endüstriyel binalar
Ø Hükümet binaları (4 kata kadar)
Ø Büyük binaların garaj asansörleri
Ø Çarşılardaki insan ve servis asansörleri
Ø Yürüyen merdivenlere ek olarak özürlü asansörleri
Ø Sahne asansörleri
Yapıları gereği veya mevcut bulunan bina içi trafik yoğunluğu nedeniyle hidrolik
asansörlerin uygulamasının uygun olmadığı yerler şunlardır:
Ø Çok büyük mağazalar
Ø Dört katın üzerindeki hastaneler
Ø Kuyu dibi deliği açılmasının büyük risk olduğu yapılar
Ø Elektrik gücünün pahalı olduğu yerler veya elektrik gücünün sınırlı olduğu
yerler

2009-12-02_213613

Resim 1.12: Hidrolik tankı ve teleskobik piston

Posted in Genel.