Elektrik Motoru Nedir ?

elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren aygıtlara elektrik motorları denir.Her elektrik motoru biri sabit (Stator) ve diğeri kendi çevresinde dönen (rotor ya da Endüvi) iki ana parçadan oluşur. Bu ana parçalar, elektrikakımını ileten parçalar (örneğin: sargılar), manyetik akıyı iletenparçalar ve konstrüksiyon parçaları (örneğin: vidalar, yataklar) olmaküzere tekrar kısımlara ayrılır. Alternatif akım ile çalışan elektrikmotorlarında rotor ve statorun manyetik akıyı ileten kısımları fukoakımlarından kaçınmak amacıyla tabakalandırılmış saçlardan yapılır.Rotor ve Stator saç paketlerinin yapılması için 0,35 – 1,5 mmkalınlığında, tek ya da çift taraflı yalıtılmış saç levhalar makastezgahlarında şeritler halinde kesilir. Bu şekilde oluşturulan saçşeritler şerit çekirdekli trafoların ve makinaların yapımında başka birişleme gereksinilmeden derhal kullanılabilmektedir. Makastan çıkan saçşeritler çok seri – çalışan kalıp – kesme presine verilir. Dakikada 300- 500 kesme yapan 500 000 kp’lık presler stator ve rotor saçprofillerini bir dizi – kesme halinde arka arkaya çıkartır.

Rotor ve stator saç profilleri birbirinin boşluğunu dolduracakşekilde kesildiğinden (kalıpla), üretim sonu kırpıntı parça miktarı çokazdır. Büyük çaplı rotor ve stator saç paketleri genellikle tek -kesmede çıkartılır. Bunun için, önceden hazırlanmış disk şekildekisaçlar üstüste gelecek şekilde yerleştirilir. Bu şekilde yerleştirilmişsaç tabakaları kalıp – kesme presinde tek bir hamlede kesilir.Sargıların yerleştirilmesi için gerekli oluklar makinelerde açılır.İşlem görecek parça miktarı fazla değil ise oluk açma otomatındaoluklar tek tek açılır. Büyük sayıdaki parça miktarları ve büyük çaplısaçlar için her seferinde 5-6 oluk açabilen otomatlardanyararlanılmaktadır. Oluk açma otomatlarından gelen saçlar özel sayıcıterazilerde tartılır, istif makinesinde üst üste tabakalandırılır ve 5- 10 kp/cm2 lik bir basınç altında saç paketi halinde birleştirilir.

Stator ve rotor sargı oluklarına uygulamada genellikle kartondöşenmektedir. Yalıtmak amacıyla döşenen kartonun görevi: Oluk içindekipürüzleri örtmek ve sargı tellerini hasarlardan korumaktır. Karton ileyalıtılan oluklara sargılar döşenir. Stator ve rotor sargıları tek katya da çift kat sarımlı yapılırlar. Tek katlı sargılarda her oluk içindeher bir sargının yalnız bir kenarı, buna karşın çift katlı sargılardaçift sayıda bobin kenarı (genellikle iki) bulunur. Stator Sargıları: Tek katlısargılarda, önceden bir sargı makinasında hazırlanmış ve izole edilmişsargı paketleri açık oluklara tek tek yerleştirilir. Büyük gerilimlistatorlarda açık oluklu saç paketleri kullanılır. Yarı açık oluklarasargılar özel kalıp ya da şablonlar yardımıyla tek tek döşenmektedir.Tam kapalı oluklar içine, teller statorun alın tarafından başlayarak,ipliğin iğneye geçirildiği gibi tek tek geçirilir. Sonra bu tellersargı haline getirilir. Oldukça uğraşılı bu tür sarım yerine özel sargıpaketleri de kullanılmaktadır. Bu sargı paketlerindeki iletkenlersadece daha önceden hazırlanmış taraflarından oluklara sokulur. Buşekilde olukların diğer tarafından dışarı çıkan sargı başlarıbirbirleriyle sert lehim ya da kaynak suretiyle birleştirilir.

Şayet oluklara az sayıda ve büyük kesitli iletkenler sokulacaksa,çubuk şeklindeki iletkenler kullanılır. Bunlar sonradan kendiaralarında vidalarla ya da lehimlemek suretiyle birleştirilir. Tahta yada fiberden yapılmış oluk kamaları ( ya da takozları ) oluk ağızlarınıkapatmaya yarar. Oluklardan dışarı çıkan sargı başları pamuk ya da campamuğu ile sıkıca sarılarak yalıtılır. Sargıların devre bağlantılarısağlandıktan sonra stator bir fırın içinde 100 °C civarında kurutulurve sonra yalıtkan vernik emdirilir. Vernik emdirme işlemi havasız birortam içinde yapılır. Bunun için önce stator bir vakum kabı içineyerleştirilir ve kap sıkıca kapatılarak havası çekilir. Sonra kabınüstünde bulunan vernik musluğu açılarak içeriye vernik gönderilir.Ortam havasız olduğundan içeriye gönderilen vernik sargıların en küçükaralıklarına dahi nüfuz eder. Vernik emdirme işleminden sonra statortekrar kurutma fırınına sokulur ve burada son kurutma işlemi yapılır.Rotor sargıları elde ya da makinede sarılır. Bunun dışında uygulanacakbütün işlemler stator sargılarında olduğu gibidir.

Posted in Uncategorized.

Bir cevap yazın