Direklerin hesaplanması için yüklenme varsayımları
Madde 49 – Her tip direğin hesaplanmasında aşağıda o tip direğe ilişkin verilen
varsayımlardan her biri ayrı ayrı göz önüne alınacaktır. Hatların düzenlenmesi gereği normal
çalışma durumunda burulma momentinin etkisinde kalan direklerde ayrıca o moment de göz
önünde bulundurulmalıdır.
a) Taşıyıcı direkler:
1) Normal taşıyıcı direkler:
1. Varsayım: Hat doğrultusuna dik doğrultuda direğe, izolatörlere, iletkenlere ve
toprak iletkenlerine gelen rüzgâr kuvveti ile buzsuz düşey kuvvetler.
2. Varsayım: Hat doğrultusunda direğe ve izolatörlere gelen rüzgâr kuvveti ile
iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetlerinin %2’sine eşit tek yanlı
çekme kuvveti ve buzsuz düşey kuvvetler.
3. Varsayım: Zincir izolatörlü hava hatlarında direkte en büyük zorlanmayı
oluşturabilecek bir iletkenin (demet iletkenlerde demeti oluşturan iletkenlerden tümünün) ya
da bir toprak iletkeninin kopması durumunda, en büyük çekme kuvvetinin 1/3’ü (mesnet
izolatörlü hava hatlarında 1/5’i) ile buzlu düşey kuvvetler.
Faz iletkeni sayısı altıdan fazla olan hatlarda iki fazın iletkenlerinin koptuğu
varsayılacaktır.
4. Varsayım: (Yalnızca 380 kV ve daha büyük gerilimli hava hatları için) Her bölgeye
ilişkin normal buz yükü üzerine, iletkenlere ve toprak iletkenlerine hat doğrultusuna dik
doğrultuda 20 kg/m, direklere ve izolatörlere 30kg/m’ lik dinamik rüzgâr basıncı ve buzlu
düşey kuvvetler.
Bu varsayımın uygulanmasında direğin, rüzgârın etkisinde kalan yüzeyi, buz
nedeniyle %50 artırılarak alınacaktır.
5. Varsayım: 380 kV ve bunun üstündeki enerji iletim hatlarında ağırlık açıklığının
yarısı direğin bir tarafında, öteki yarısı öbür tarafında olmak koşulu ile buzlu durumda
direğin bir yanındaki iletkenler ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ağırlığının
%100’ü ve öbür yanındaki iletkenleri ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ağırlığının
%50 si koşulunun projede kullanılan ortalama açıklık esas alındığında oluşturduğu hat
yönündeki fark kuvveti ile buzlu düşey kuvvetler (İzolatör sapması göz önüne alınacaktır).
2) Köşede taşıyıcı direkler:
1. Varsayım: İletkenlerin ve toprak iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetlerinin
bileşkesine eşit bir kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler.
2. Varsayım: Hattın açı ortayına dik doğrultuda direğe ve izolatörlere gelen rüzgâr
kuvveti ile iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetinin %2’sine eşit tek
yanlı çekme kuvveti ve buzsuz düşey kuvvetler.
3. Varsayım: Normal taşıyıcı direklerin üçüncü varsayımının aynısı.
4. Varsayım: (yalnızca 380kV ve daha büyük gerilimli hava hatları için) Her bölgeye
ilişkin normal buz yükü üzerine iletkenlere toprak iletkenlerine hattın açıortay doğrultusunda
ve bileşke yönünde 20 kg/m, direklere ve izolatörlere 30 kg/m ‘lik dinamik rüzgâr basıncı ve
buzlu düşey kuvvetler.
Bu varsayımın uygulanmasında, direğin, rüzgârın etkisinde kalan yüzeyi, buz
nedeniyle %50 artırılarak alınacaktır.
5. Varsayım: 380 kV ve bunun üstündeki enerji iletim hatlarında ağırlık açıklığının
yarısı direğin bir tarafında, öteki yarısı öbür tarafında olmak koşulu ile buzlu durumda
direğin bir yanındaki iletkenler ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ağırlığının
%100’ü ve öbür yanındaki iletkenler ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ağırlığının
%50’si koşulunun oluşturduğu hattın açı ortayına dik ve paralel doğrultudaki kuvvetleri ile
buzlu düşey kuvvetler.
6. Varsayım: +5C’da iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin çekme kuvvetlerinin
bileşkesi ile bu bileşke (açıortayı) yönünde direğe, izolatörlere, iletkenlere ve toprak
iletkenlerine gelen rüzgâr kuvveti ve buzsuz düşey kuvvetler.
b) Durdurucu direkler:
1) Normal durdurucu direkler:
1. Varsayım: İletkenlerin en büyük çekme kuvvetlerinin bir yanda %100 olduğu, öteki
yanda ise çizelge-12’ye uygun bir zayıflama varsayılarak bulunacak bileşke kuvvet ile buzlu
düşey kuvvetler.
2. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde üç iletkenli hatlarda
bir iletkenin, üçten çok iletkenli hatlarda ise aynı taraftaki iki iletkenin kopması durumunda
en büyük çekme kuvvetinin %75’i ile buzlu düşey kuvvetler. Demet iletkenler söz konusu
olduğunda bir demet tek bir iletken gibi varsayılacaktır.
3. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde bir toprak
iletkeninin kopması durumunda en büyük çekme kuvvetinin %75’i ile buzlu düşey kuvvetler.
4. Varsayım: Hat doğrultusuna dik doğrultuda direğe, izolatörlere, iletkenlere ve
toprak iletkenlerine gelen rüzgâr kuvveti ile buzsuz tüm düşey kuvvetler.
5. Varsayım: (yalnızca 380kV ve daha büyük gerilimli hava hatları için) Her bölgeye
ilişkin normal buz yükü üzerine iletkenlere, toprak iletkenlerine, hat doğrultusuna dik
doğrultuda 20 kg/m, direklere ve izolatörlere 30 kg/m ‘lik dinamik rüzgâr basıncı ve buzlu
düşey kuvvetler.
Bu varsayımın uygulanmasında, direğin rüzgârın etkisinde kalan yüzeyi, buz
nedeniyle %50 artırılarak alınacaktır.
2) Köşede durdurucu direkler:
1. Varsayım: İletkenlerin en büyük çekme kuvvetlerinin bir yanda %100 olduğu, öteki
yanda ise çizelge-12’ye uygun bir zayıflama varsayılarak bulunacak bileşke kuvvet ile buzlu
düşey kuvvetler.
2. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde üç iletkenli hatlarda
bir iletkenin, üçten çok iletkenli hatlarda ise aynı taraftaki iki iletkenin kopması durumunda
en büyük çekme kuvvetinin %75’i ile buzlu düşey kuvvetler. Demet iletkenler söz konusu
olduğunda bir demet tek bir iletken gibi varsayılacaktır.
3. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturulabilecek biçimde bir toprak
iletkeninin kopması durumunda en büyük çekme kuvvetinin %75’i ile buzlu düşey kuvvetler
4. Varsayım: +5 C’da iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin rüzgârlı durumdaki çekme
kuvvetlerinin bileşkesi ile bu bileşke (açıortayı) yönünde direğe, izolatörlere, iletkenlere ve
toprak iletkenlerine gelen rüzgâr kuvveti ve buzsuz düşey kuvvetler.
5. Varsayım: İletkenlerin ve toprak iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetlerinin
bileşkesine eşit bir kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler.
6. Varsayım: (yalnız 380 kV ve daha büyük gerilimli hava hatları için) -5 C’da her
bölgeye ilişkin normal buz yükü üzerine 20 kg/m’lik rüzgâr estiği varsayılarak iletkenlerin ve
toprak iletkenlerin bu durumdaki çekme kuvvetlerinin bileşkesi ile bu bileşke (açıortayı)
yönünde buzlu iletkenlere ve toprak iletkenlerine 20 kg/m ‘lik, direğe ve izolatörlere 30 kg/m
‘lik rüzgâr basıncı ve buzlu düşey kuvvetler.
Bu varsayımın uygulanmasında direğin, rüzgârın etkisinde kalan yüzeyi buz nedeniyle
%50 artırılarak alınacaktır.
c) Son direkler:
1. Varsayım: İletkenlerin ve toprak iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetlerine eşit tek
yanlı bir kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler. Ayrıca iletkenlerin tespit biçimlerine göre bir
burulma momenti var ise bu moment.
2. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde üç iletkenli hatlarda
bir iletkenin, üçten çok iletkenli hatlarda ise aynı taraftaki iki iletkenin kopması durumunda
en büyük çekme kuvvetinin %100’ü ile buzlu düşey kuvvetler. (Demet iletkenler söz konusu
olduğunda bir demet tek bir iletken gibi varsayılacaktır)
3. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde bir toprak
iletkeninin kopması durumunda en büyük çekme kuvvetinin %100’ü ile buzlu düşey
kuvvetler.
4. Varsayım: Hat doğrultusuna dik doğrultuda direğe, izolatörlere, iletkenlere ve
toprak iletkenlerine gelen rüzgâr kuvveti ile hat yönünde bu rüzgârlı durumdaki çekme
kuvvetleri ve düşey kuvvetler.
5. Varsayım: (yalnızca 380 kV ve daha büyük gerilimli hava hatları için) Her bölgeye
ilişkin normal buz yükü üzerine iletkenlere ve toprak iletkenlerine hat doğrultusuna dik
doğrultuda 20 kg/m ‘lik, direklere ve izolatörlere 30 kg/m ‘lik dinamik rüzgâr basıncı ile hat
yönünde bu durumdaki çekme kuvvetleri.
Bu varsayımın uygulanmasında, direğin, rüzgârın etkisinde kalan yüzey, buz
nedeniyle %50 artırılarak alınacaktır.
Gerilimleri 380 kV’un altında olan hatlarda, arazinin durumuna ve meteorolojik
koşullara göre gerektiğinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına veya Bakanlıkça yetkili
kılınan ilgili kuruluşlarına yapılacak gerekçeli başvurma ile buz üzerine rüzgâr estiği
varsayımı uygulanabilir.
d) Ayırım direkleri:
1. Varsayım: Ana hat ve kollardaki iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin en büyük
çekme kuvvetlerinin bileşkesine eşit bir kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler.
2. Varsayım: En büyük bileşke kuvvetini verecek biçimde ana hat ya da kollardan
birinde çizelge-12’ye uygun bir zayıflama göz önüne alınarak bulunacak bileşke kuvvet ile
buzlu düşey kuvvetler.
Büyük aralıklı hatlarda taşıyıcı bağ ile bağlanmış direklerden ancak gevşek çekilmiş
iletkenler ile en fazla 20 m’lik kollar ayrılabilir. Yoksa ana hat durdurucu bağ ile
bağlanmalıdır. Bu durumda ana hatlarda zayıflama göz önüne alınacaktır.
3. Varsayım: Ana hat ve kollardaki iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin +5
C’daki rüzgârlı çekme kuvvetlerinin bileşkesi ile bu bileşke yönünde ana hat kuvveti
ile buzsuz düşey kuvvetler.
4. Varsayım: Büyük aralıklı hatlarda en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde her
iletkeninki ayrı ayrı alınmak koşulu ile bir tek iletkenin kopması durumunda en büyük çekme
kuvveti ve buzlu düşey kuvvetler.