Görevi ve Yapısı
Orta ve yüksek gerilim sistemlerinde devreyüksüz iken açma kapama işlemi
yapabilen ve açık konumda gözle görülebilen birayırma aralığı oluşturan şalt cihazlarıdır.
Uygulamada seksiyoner olarak da bilinir. Sonzamanlarda bu ifade kullanılmayarak sadece ayırıcı denilmektedir.
Tesis bölümlerini birbirinden ayırıp bakım vekontrol işlerinin güvenli bir şekilde
yapılmasını sağlar. Ayrıca birden fazla ana barabulunan sistemlerin açma ve kapama
manevralarına hazırlanmasında ve birbirine bağlanmalarındakullanılır.
Ayırıcılar ile devreden akım geçerken yani devreyüklü iken açma kapama işlemi
yapılmaz. Eğer yapılırsa ayırıcı ve ayırıcıyı açıpkapatan kişi zarar görür.

Ayırıcı Üretim Standartları
Ayırıcılar, topraklayıcılar ve kısa devretopraklayıcıları 1 kV’un üzerindeki salt
cihazlarını kapsamına alan TSE 565, VDE 670Bölüm 2 ve IEC 129’a uygun olarak imaledilmelidir. Anma kısa devre darbe ve termik akımlarıTSE 565 ve DIN 43635’te
standartlaştırılmış değerlerde olmalıdır.
Topraklayıcılar, devrelerinde kullanılan ayırıcılarınkısa devre darbe ve termik akımı
değerlerinde olmalıdır. Kısa devre topraklayıcılarınınkısa devre üzerine kapama kapasiteleri IEC 129 bölüm 64’e göre testlerden geçmelidir.
Ayırıcıların anma akımları TSE 565 ve DİN 40003te standartlaştırılmış değerlerde,
bara bağlantıları DIN 46206’ya göre dizaynedilmelidir.

TS 565 / IEC 129
Alternatif akım ayırıcıları ve topraklama
ayırıcıları
IEC 694
Yüksek gerilim şalt ve kumanda tesis
standartları için ortak hükümler
TS 2042/IEC 273
Anma gerilimi 1000 volt’tan yüksek iç ve
dış tesisatta kullanılan mesnet
izolatörlerinin özellikleri
TS 556/IEC 168
Bina içinde ve bina dışında nominal
gerilimi 1000 V’un üstündeki sistemlerde
kullanılan seramik veya cam malzemeden
yapılmış mesnet izolatörleri için deney metotları

TS 4237/IEC 660
Nominal gerilimi 1000 V’tan 300 kV’a
kadar sistemlerde kullanılan organik
malzemeden yapılmış dahili mesnet
izolatörlerinin deneyleri

Ayırıcı ve izolatörlerin üretimstandartları
Yapısı ve Bölümleri
Genel olarak bir ayırıcı; şase, mesnetizolatörleri, sabit kontaklar, hareketli kontaklar,
mekanik düzen, kilit tertibatı ve yaylardan oluşur.

Ayırıcı bölümleri

Şase
İzolatörler ve açma kapama mekanizmasının monteedildiği köşebent veya profilden
yapılan aksamdır. Ayırıcı şasileri genellikledaldırma galvanizli veya elektrostatik toz boyalı olarak imal edilir.

Mesnet İzolatörleri
Gerilim altında bulunan bölümden ve topraktanyalıtılmış olup, sabit ve hareketli
kontakları tutturmak için kullanılanizolatörlerdir. Bunlar 6 adet olup harici tip ayırıcılar
porselenden (20- 25 mm/ kV kaçak mesafeli) yapılır.Dahili tip ayırıcılar ise porselen, reçine veya epoksi reçineden imal edilir.

Sabit Kontaklar
Her faz için 1 tane olmak üzere 3 adettir. Açmakapama sırasında hareket etmeyen
kontaklardır. Bu kontaklar anma akımlarına ve kısadevre akımlarına uygun kesitte
elektrolitik bakırdan imal edilir.
Hareketli Kontaklar
Bu kontaklar da 3 adettir. Açma kapama sırasındahareket mekanizması ile hareket
eder. Kapama işleminde sabit kontaklarla birleşirlerve devreyi kapatırlar. Hem hareketli hem de sabit kontaklar elektrolitik bakırdan,genellikle gümüş kaplamalı olarak yapılır.

Mekanik Düzen
Ayırıcının çeşidine göre değişen bu düzenekhareketli kontakların açma kapama için
hareketini sağlar.
Bunun için kullanılan tahrik milleri 30 mm çaplı galvaniz çelikmalzemeden imal
edilmekte ve pirinç döküm yataklarda hareketetmektedir. Dönme hareketinin daha kolay olması için bazı modellerde pirinç yataklargresörlükle donatılmıştır.

Kilit Tertibatı
Bıçaklı ayırıcılarda hat ayırıcısı ile toprak bıçağıarasında bulunan ve her ikisinin aynı anda açılıp kapanmasını engelleyen elektrikliveya mekanik düzeneklerdir. Her ayırıcıda yoktur, sadece hat ayırıcılarında bulunur.

Yaylar
Elektrolitik bobinden yapılmış olan bu yaylaraçma kapama işleminin hızlı
yapılmasını sağlar. Bu yaylar yük ayırıcılarındave özel tip ayırıcılarda kullanılır.

Ayırıcı Kontaklarında İyi Temasın Önemi
Ayırıcılar gerilim altında, fakat akım çekilmediğizaman kullanılabilirler. Kapalı
durumda iken kısa devre akımlarının elektriki vemekaniki etkilerine dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Şayet kontaklar iyi temasetmiyorsa bu etkilere karşı dayanıksız olurlar.
Temassızlık ısınma ve ark şeklinde kendisinigösterir. Bu durum ayırıcının kısa sürede deforme olmasına sebep olur.