Thyristörlerle Motor Devir Sayısı Değiştirme

Şekil 1.19 – Thyristörle bir şönt motorunun hız kontrolü devresi

Şekil 1.19 ‘da bir şönt motorun thyristörle hız kontrolü devresi görülmektedir. Alternatif gerilim köprü diyodlarla tam dalga doğrultularak şönt motora verilmektedir. Şönt motorlarda endüvi geriliminin değişmesi prensibine göre hız ayarı yapılır. E-F sargısı endüktör sargısı olup, doğrultulan gerilime direkt bağlanmıştır. Endüvi gerilimi ise thyristörlü faz kontrol devresi ile değiştirilebilmektedir.

Devrede thyristörü tetiklemek için SUS kullanılmıştır. Thyristörü iletime geçirme açısı "α" C₁ kondansatörünün dolma süresine bağlıdır. P₁ direnci artırılırsa, gecikme açısı büyür, α açısının büyümesi thyristörün daha geç iletime geçmesine ve endüvi geriliminin düşmesine neden olur. Endüvi geriliminin düşmesi motor hızını azaltır. P₁ direnci azaltılırsa C₁ kondansatörü daha kısa zamanda dolar. α gecikme açısı küçülerek, thyristörü daha küçük açılarda iletime geçirir. Bu durumda endüvi gerilimi artarak, motor hızının artmasına neden olur.

Her yeni alternans başında D₂ ters endüksiyon gerilimini kısa devre ederek, thyristörü durdurur. C₁ kondansatörü D₁ diyodu R₃ direnci ve P₁ potansiyometresi üzerinden akan akımla şarj olur. C₁ üzerindeki gerilim SUS ‘u iletime geçirme gerilimine ulaştığında, kapısına uygulanan darbe ile thyristör çalışır. Her iletim sonunda C₁ kondansatörü SUS, R₁ ve R₂ üzerinden deşarj olur. Thyristör her alternansta yeniden tetiklenerek çalıştığından, P₁ potonsiyometresi ile bu şekilde faz ayarı yapılabilmekte motor hızı değiştirilebilmektedir.