Kablolar için Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği
İlgili yönetmelik maddeleri aşağıdaki gibidir.
Madde 58- Bu Yönetmeliğin kapsamına giren tesislerde Türk Standartlarına uygun kablolar
kullanılacaktır. Bunlar bulunmadığında Madde 1’de belirtilen standartlara uygun kablolar
kullanılacaktır.
a) Kablo seçimi:
Kablo seçiminde aranılan öteki koşulların yanında aşağıdakiler de göz önünde
bulundurulacaktır:
1) Anma gerilimi:
Kablolar için iki anma gerilimi kullanılır:
U: Fazlar arası gerilim,
U0: İletken ile metal kılıf ya da toprak arasındaki gerilim.
2) Yük akımı:
Kablo kesitleri, yük akımına bağlı olarak çeşitli kablo tiplerine, döşeme durumlarına
ve ortam koşullarına göre standartlarda belirtilen ya da yapımcılar tarafından bildirilen
yükleme durumlarına göre belirlenir.
Kablo kesitinin belirlenmesinde göz önünde bulundurulacak koşullardan bazıları
aşağıdadır:
– Gelecekte yük artışları
– İzin verilen iletken sıcaklığı (sürekli kullanmadaki iletken sıcaklığı,seçilen kablo tipi
için belirtilen değerlerden büyük olmamalıdır.)
– Kabloda oluşan ısının dışarıya atılmasında etkili olan ortam koşulları
(toprağın ısıl direnci vb.)
– Kablonun tek ya da çok damarlı oluşu
– Kablonun havada ya da yer altında döşenmiş olması
– Kablonun döşenme yöntemi
– Özgül ısı dayanımı
Bu hesapların yapılmasında ilgili standardlarda yer alan kablolarla ilgili çizelgelerden
yararlanılacaktır.
3) Kısa devre dayanımı:
Kablolar kullanılacakları şebekelerde oluşacak kısa devre akımlarına dayanmalıdır.
Kabloların kısa devre dayanıklılığı hesapla gösterilmelidir. kısa devre sonucunda kablo
iletken sıcaklığı PVC yalıtkanlı kablolarda en çok 160 °C, XLPE yalıtkanlı kablolarda en
çok 250 °C olacaktır.
Özellikle tek damarlı kablolarda kablo tutturma parçaları, kısa devrenin neden olacağı
kuvvetlere dayanacak boyutta seçilmeli ve aralarında yeterli açıklık olmalıdır.
4) Gerilim düşümü:
Kabloların gerilim düşümü hesaplanırken omik dirençten başka endüktif empedans da
gözönüne alınmalıdır.
Gerilim düşümü indirici trafo merkezlerinin sekonderinden itibaren yüksek gerilim
dağıtım şebekelerinde %7’yi aşmamalıdır. Ancak ring şebekeler için ayrıca arıza hallerinde
ringin tek taraflı beslenmesi durumu için gerilim düşümü tahkikleri yapılmalıdır. Bu
durumda gerilim düşümü %10’u aşmamalıdır.
Alçak gerilim tesislerinde gerilim düşümü %5’i aşmamalıdır. Kendi transformatörü
bulunan tesislerde, transformatörlerin AG çıkışından itibaren gerilim düşümü bakımından en
kritik durumda olan tüketiciye kadar olan toplam gerilim düşümü aydınlatma tesislerinde
%6,5, motor yüklerinde %8’i aşmamalıdır. Ring olması halinde yüksek gerilim için
yukarıdaki açıklamalar aynen geçerlidir.
5) Etkin güç kaybı:
Kablo kesiti madde 58-a/2, 3 ve 4’de belirtilen yöntemlere göre hesaplanacak en
büyük kesite uygun olarak seçilir. Ancak hat kayıpları da göz önüne alınarak daha büyük
kesitli (ekonomik kesit) kablolar kullanılabilir. Önemli kablo hatlarında ekonomik hesap,
kablo maliyeti, hat kayıpları, yıllık kullanma süresi, enerji fiyatı, reel faiz, amortisman süresi
göz önüne alınarak yapılmalıdır. Bu durumda ekonomik kesite çıkılması tavsiye edilir.
6) Dielektrik kaybı:
Özellikle yüksek gerilimli ve uzun kablolar kullanıldığında özel koşullar dışında
dielektrik kaybı düşük olan kablolar (XLPE gibi) seçilmelidir.
7) Mekanik koşullar:
Kablo kullanılacağı yerdeki mekanik koşullar göz önünde bulundurularak seçilmelidir.
Mekanik zorlanma olan yerlerde, buna dayanıklı kablo cinsleri seçilmelidir. Örneğin çekiye
çalışan kabloların zırhı olmalı, eğimli yerlerde ve ek kutularının yakınında, çeki kuvvetini
taşıyan kelepçelerle tutturulmalıdır.
Toprağa doğrudan gömülü kabloların çelik zırhlı olması tavsiye edilir. Çelik zırhsız
kabloların yer altında beton kanallar, beton büzler veya beton muhafaza içine alınmış PVC
borular içinde kullanılması tavsiye edilir.
8) Kimyasal etkiler ve dış etkiler:
Kablolar döşendikleri yerlerdeki kimyasal etkilere, su, rutubet ve hava koşulları ile
öteki çevre etkilerine dayanacak tipte seçilmelidir.
9) Kablolar işletme koşullarına uygun tipte seçilmelidir.
10) Yer durumu:
Kablolar döşenecekleri yerlerin özelliklerine uygun tipte seçilmelidir. İnsanların
yoğun bulunduğu, paniğin yaşanabileceği tüm yapılar, yüksek katlı binalar, hastaneler,
tüneller, tiyatrolar, okullar, alış-veriş merkezleri gibi yapı ve yerlerde yangın anında az
duman çıkaran, halojensiz özellikli kablolar kullanılmalıdır.
YE3SV kablo YE3S(AL)E kablo