KABİN VE RAY BAĞLANTI
ELAMANLARI
Kabin ve karşı ağırlık, ayrı ayrı kılavuz rayına patenler ile alt ve üst kısımlarından
kılavuzlanmaktadır. Kılavuzlama yapan patenler, (a) kayan paten, (b) döner paten, (c)
tekerlekli patenler olmak üzere 3 ayrı tiptedir.

Kayan patenler, 2 m/s altındaki orta ve düşük hızda çalışan asansörlerde
kullanılmaktadır. Kayma süresi, kabin hareketine ilave bir kuvvet yaratabilmekte ve kılavuz
raylara sabit basınç uygulamaktadır. Pabuçların gövdesi dökme demirden tampon bölgesi
neopran veya benzeri özellikte plastik esaslı malzemeden imal edilir. Aşınma dayanıklılığını
artırmak ve daha uzun ömür sağlamak için molibden bisülfat ilave edilmektedir. Kılavuz
raylar otomatik olarak gresle yağlanmak suretiyle sürtünme direnci azaltılmakta ve çalışma
koşulları iyileştirilmektedir.
Döner patenler, yüksek hızlı asansörlerde tercih edilmektedir. Ancak yumuşak bir
kullanım ve sürtünme kayıbını azalttığından dolayı güçten kazanç sağlanması orta hızlı
asansörlerde de kullanılmaktadır.
Tekerlekli patenler, kılavuz raylara sürekli temas hâlinde bulunan üç adet kendi
etrafında dönebilen ve rulmanlı yataklı tekerlekten oluşmaktadır. Tekerlekler, plastik veya
poliüretandan imal edildiğinden titreşimler oldukça azaltılmıştır ve sessiz çalışma, düşük
sürtünme sağladıklarından tercih edilmektedir. Tekerlekli patenlerin bulunduğu kılavuz
raylar, yağlanmamış olmalıdır.
Kılavuz raylar asansör tesisinde kabini ve karşı ağırlığı düşey hareketlerde ayrı
kılavuzlamak ve yatay hareketlerini minimuma indirmek, paraşüt tertibatının çalışması
durumunda kabini durdurmak maksadıyla kullanılır. Kabin ve karşı ağırlığın düşey
doğrultularını korur, dönmesini engellerler. Aynı zamanda, paraşüt düzeninin kabini tutmak
için kullanacağı elemanlar raylardır. Genellikle soğuk çekme çelik T-profilleri kullanılır.
Karşı ağırlık için, gergin yuvarlak profili çelik çubuktan ya da köşebentten yapılabilir.
Asansör kılavuz rayları ve bağlama pabuçları TS 4789 (4/1986)da ele alınmıştır.
Kabin ve karşı ağırlık en azından iki rijit çelik kılavuz rayı tarafından
kılavuzlanmalıdır. Bu raylar çekme gerilmesi 370 N/mm2 ile 520 N/mm2 arasında olan yapı
çeliklerinden imal edilir. Kılavuz rayının yüzey sertliği 3,2 m < Ra < 6,3 m arasındadır.
Kılavuz raylar ISO 7455, DIN 15311 veya TS 4789 standartlarına uygun olarak Tablo 2.1’de
verilen malzemelerden imal edilmektedir.

Kılavuz rayların dik ve aralarındaki mesafenin bütün uzunlukları boyunca sabit olması
önemlidir. Ayrıca kılavuz raylarının flanşlarının arka kısımları bağlantı levhası için düz bir
satıh oluşturacak şekilde işlenmiştir. Bağlantı levhası kılavuz rayların uç kısmından en az 4
cıvata ile tespit edilmeli ve kalınlığı kılavuz ray kalınlığı kadar alınmalıdır.
Kılavuz ray en alt uçta kuyu içinde desteklenmeli ve bütün bir ray boyunca destekler
belli aralıklarla yerleştirilmelidir. Destekler bağlantıları ve destek duvarları, yatay kuvvetleri
dengeleyecek düzeyde olmalıdır.