Elektropnomatik sistemleri kullanmakla ilgili temel bilgi ve
becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.

http://megep.meb.gov.tr/modulson/1112/elektrik%20elektronik/elektropnomatik%20sistemler.zip

YETERLİK Elektropnomatik devre elemanlarını tanımak ve devreleri
kurmak.
MODÜLÜN AMACI
Genel Amaç
Gerekli ortam sağlandığında istenen sistem için
elektropnomatik sistem devresini tekniğe uygun şekilde
kurup çalıştırabileceksiniz.
Amaçlar
1. Sistemin kurulması için gerekli malzeme, araç ve
gereçleri seçimini TSE ‘ye göre doğru olarak
yapabileceksiniz.
2. Elektropnomatik sistemlerin tasarımını yapıp
tasarladığı elektropnomatik sistemi, normlara uygun
çizebileceksiniz.
3. Projesi veya şeması verilen elektropnomatik sistemi
TSE, iş güvenliği standardı ve tekniğe uygun
kurabileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Atölye ortamı, kompresör, şartlandırıcı, elektropnomatik
malzemelerin bulunduğu ortamlar ve bu ortamda bulunan
sensörler, sınır anahtarları, zaman röleleri, ölçüm cihazları,
iş güvenliği ile ilgili ekipmanlar, hortumlar, elektrik
bağlantı kabloları. Ayrıca kullanılan ekipman ve
elektropnomatik malzemelere ait kataloglar.

i
AÇIKLAMALAR… iii
GİRİŞ …1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1…………………………………………………………………………………….3
1. ELEKTROPNOMATİK DEVRE ELEMANLARI …………………………………………………..3
1.1. Elektropnomatik Sistemlerde İşaret Akışı ve Sistem Yapısı …………………………………3
1.2. Elektropnomatik Sistem Elemanları…………………………………………………………………4
1.2.1. Selenoid Valfler …………………………………………………………………………………….7
1.2.2. Çift Sinyal Uyartımlı Selenoid Valfler……………………………………………………..16
1.2.3. Pnomatik –Elektrik Sinyal Çeviriciler………………………………………………………20
1.2.4. Düşük Basınç Pnomatiği İçin Sinyal Çeviriciler ………………………………………..21
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….23
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………24
ÖĞRENME FAALİYETİ–2…………………………………………………………………………………..25
2. ELEKTROPNOMATİK DEVRE TASARIMI YAPMAK……………………………………….25
2.1. Elektropnomatik Devre Eleman Sembolleri ve Mantığı …………………………………….25
2.1.1. Kumanda Sembolleri…………………………………………………………………………….26
2.1.2. Elektrikli Anahtarlama Sembolleri…………………………………………………………..28
2.1.3. Röle Bobini ve Kontaklar İçin Semboller …………………………………………………28
2.1.4. Elektrik Bağlantı Sembolleri ………………………………………………………………….29
2.1.5. Elektrik Güç Kaynağı Sembolleri ……………………………………………………………29
2.2. Elektropnomatik Kumanda Bilgisi…………………………………………………………………30
2.2.1. Teknolojik Şema ………………………………………………………………………………….30
2.2.2. Yol-Adım Diagramları ………………………………………………………………………….31
2.2.3. Pnomatik Devre Şeması ………………………………………………………………………..32
2.4. Pnomatik Devre Çizimlerinde Elemanların Numaralandırılması …………………………33
2.4.1. Rakamlarla Tanımlama …………………………………………………………………………33
2.4.2. Harflerle Tanımlama …………………………………………………………………………….33
2.5. Elektrik Kumanda Devre Şeması Çizimi…………………………………………………………33
2.5.1. Kumanda Devre Şeması Çizimi………………………………………………………………33
2.5.2. Elektrik Devre Şemalarının Numaralandırılması Kuralları …………………………..34
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….35
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………36
ÖĞRENME FAALİYETİ–3…………………………………………………………………………………..37
3. ELEKTROPNOMATİK SİSTEM KURMAK VE ÇALIŞTIRMAK………………………….37
3.1. Silindirler …37
3.1.1. Tek Etkili Bir Silindirin Kontrolü……………………………………………………………39
3.1.2. Çift Etkili Bir Silindirin Kontrolü……………………………………………………………42
3.1.3. Elektropnomatik Devrelerde…………………………………………………………………..45
3.2. Sınır Anahtarı Kullanarak Devre Oluşturulması……………………………………………….54
3.3. Temassız Sınır Anahtarlarıyla Devre Uygulamaları ………………………………………….57
3.3.1. Dil Kontaklı Manyetik Sınır Anahtarı………………………………………………………57
3.4. Zaman Röleli Devre Uygulamaları ………………………………………………………………..59
3.4.1. Kapamada Gecikmeli Zamanlayıcılar ………………………………………………………60
3.4.2. Açmada Gecikmeli Zamanlayıcılar………………………………………………………….61
3.5. Temassız Algılayıcı Devre Uygulamaları ……………………………………………………….63
3.5.1. Endüktif Algılayıcılar……………………………………………………………………………63
3.5.2. Kapasitif Algılayıcılar …………………………………………………………………………..64
3.5.3. Optik Temassız Algılayıcılar ………………………………………………………………….64
3.6. Birden Fazla Silindirin Kontrolü……………………………………………………………………67
3.6.1. Sinyal Çakışmalarının Tespiti…………………………………………………………………67
3.6.2. Sıralayıcı Kullanılarak Oluşturulan Devre Uygulamaları …………………………….67
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….81
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………83
MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………….84
CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………….86
ÖNER

İLEN KAYNAKLAR………………………………………………………………………………….90
KAYNAKÇA…91