TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI ELEKTRİK,
ELEKTRONİK VE BİLGİSAYAR PROJELERİ UYGULAMA
STANDARTLARI
1. Elektrik ve elektronik iç tesisat uygulama projeleri, yürürlükte bulunan kanun, yönetmelik
ve EMO proje standartlarına uygun olarak hazırlanacaktır.
2. Projelerde kullanılacak tüm malzemelerin zorunlu standartlara uygun olacağı ve uygulama
projelerinin yapımında;
a) Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Mimarlık ve Mühendislik Hizmetleri Şartnamesi,
b) Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği,
c) Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği,
d) Asansör Yönetmeliği,
e) Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği,
f) Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Elektrik Mühendisliği Proje Düzenleme Esasları,
g) TEDAŞ Elektrik Enerji Tesisleri Proje Yönetmeliği,
h) EMO Transformatör Merkezleri Yapımında Dikkat Edilecek Esaslar,
i) Anma Gerilimleri 1 kV.’un Üzerinde Olan Kuvvetli Akım Tesislerinin Kurulması için
Yönetmelik,
j) Elektrik Dağıtım Tesisleri Genel Teknik Şartnamesi,
k) Elektrik Tesisleri Kabul Yönetmeliği,
l) Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği,
m) TSE Paratoner Yönetmeliği,
n) TSE Yangın Yönetmeliği,
o) EMO Yüksek Yapılar Yönetmeliği,
p) EMO Ortak Anten TV / R ve Kablo TV / R Dağıtım İç Tesisat Yönetmeliği,
q) Türk Telekom A.Ş. Bina İçi Telefon Tesisatı Teknik Şartnamesi,
r) Diğer Özel Sistemlere ilişkin ulusal ve uluslararası standartlara uyulacaktır.
3. Projeler, imar yönetmeliğine uygun onaya sunulacak, mimari proje ölçeklerinde
hazırlanacak, ölçek proje düzenlemesine uygun değilse büyütülebilecek veya açıklayıcı
detaylar verilecektir.
4. Proje ölçekleri, mimari planlara uygun olacak ve en azından aşağıdaki ölçeklere
uyulacaktır.
a) Vaziyet Planları : 1/1000
b) Kat Planları : 1/50
c) Ayrıntılar : 1/20
5. Projelerde EMO tarafından belirlenen semboller kullanılacaktır. Liste dışı sembol
kullanıldığında mutlaka açıklama listesi verilecektir.
6. Projelerde mimari planlar 0.2 mm, kuvvetli akım kolon hatları 0.6 mm, linyeler 0.4 – 0.5
mm, zayıf akım hatları 0.2 – 0.3 mm, kalınlıkta çizgi ile çizilecek, eğer autocad ile çizim
yapılmamış ise bütün yazılarda şablon kullanılacaktır.
7. Kat planlarında, birbirinin aynı olan katlar için tek plan verilebilecektir. Ancak normal kat
giriş katın aynı olsa bile ayrı çizilecektir. Simetrik bölümler tam olarak gösterilecektir.
8. Kat planları üzerinde iletken kesitleri ve sayıları ile boru çapları belirtilecektir.
Açıklamalar kısmında standart boru çapları ve içinden geçebilecek iletken kesitlerinin
belirtilmesi durumunda, ayrıca boru çaplarının belirtilmesine gerek yoktur.
9. Betonarme kirişlerin yanına zorunlu kalınmadıkça buat ve ek kutusu konulmayacaktır.

10. Özellikle baca, kolon, şaft ve ışıklık gibi mimari ayrıntılar projede belirtilecek, baca ve
baca çevresinden tesisat geçirilmeyecektir. Banyo ve mutfak gibi bölümlerdeki yerleşim kat
planlarında gösterilmeli ve ıslak hacimlerde kullanılacak buat ve anahtarlar ıslak hacim
dışında olmalıdır. Zorunlu durumlarda, özel sızdırmazlığı sağlanmış buat ve ek kutuları
kullanılacaktır.
11. Bir buata en çok 4 bağlantı ucu gelebilecek, bu sayı aşıldığında kare buat veya ek kutusu
konulacaktır.
12. Projelerde kullanılan tüm elemanların yerleri tam olarak belirtilecek ve en azından
aşağıdaki standartlara uyulacaktır;
a) Anahtarlar, 110 cm. yukarda,
b) Prizler, zeminden 40 cm. yukarda,
c) Aplikler, zeminden 190 cm. yukarda,
d) Tablolar, zeminden 200 cm. yukarda,
e) Buatlar, zeminden 220 cm. yukarda,
f) Yukarıdaki elemanlar, kapılardan 30 cm, duvar birleşim noktalarından ve pencerelerden
50 cm uzakta olacaktır.
13. Projelerde kullanılan tüm pano ve dağıtım kutuları, özel harf ve yazılarla
kodlandırılacaktır.
14. Projelerde, yatay planlar yanında her sistem için ayrı ayrı tek hat şemaları verilecektir.
15. Projeler hazırlanırken, iç mimari tasarıma ve mekanik tesisat yerleşimine dikkat
edilecektir.
16. Tesisatın ne şekilde yapılacağı, mahallin özelliğine uygun bir koruma sınıfında
yapılacaktır.
17. Konut projelerinde, kuvvetli ve zayıf akım aynı pafta üzerinde gösterilebilir. Ancak
kapsamlı yapılarda zayıf akım ve kuvvetli akım projeleri ayrı paftalara çizilecektir.
18. Projelerde iletken renk kodları aşağıdaki şekilde belirtilmek zorundadır;
a) Üç fazlı sistemlerde; Koruma iletkeni yeşil bantlı – sarı, nötr iletkeni açık mavi, faz
iletkenleri TSE Standartlarına uygun olarak R – gri, S – siyah, T – kahverengi seçilecektir.
b) Üç fazlı sistemin devamı durumundaki bir fazlı sistemde, faz iletkeni gri veya kahverengi
seçilecektir.
c) Özel durumlarda ise, kullanılan iletken renkleri tanımlanacaktır.
19. Basit yapılar dışındaki 200 m2 ’den büyük yapılarda, yangın ihbar sistemi
projelendirilecektir.
20. Kat tabloları girişinde, 30 mA. eşik korumalı kaçak akım koruma rölesi kullanılacaktır.
Ana tabloda ise 300 mA. eşik korumalı kaçak akım koruma rölesi kullanılacaktır. Kesme
kapasitesi imalat sınırını aştığı durumlarda, ana tablo yükleri bölünerek 300 mA. eşik
korumalı kaçak akım koruma rölesi kullanılacaktır.
21. Sayaç tabloları, katlarda aynı mahalde ve bir arada olacaktır. Bina genel kullanımına
yönelik ayrı bir sayaç ve sayaç tablosu olacak, ortak amaçlı kullanılan tüm tesisat bu
tablodan beslenecektir. Projelerde sayaç panosu detayı verilecektir.
22. Bina ana beslenme hattının kesiti ve cinsi, yaklaşık uzunluğu, besleneceği direk numarası
gibi bilgiler projede belirtilecektir.
23. Ortak çatılı ve birden fazla girişi olan binalar bir noktadan beslenecektir.
24. Yapı bağlantı hattı kesiti, gerilim düşümü ve akım yoğunluğu kontrolü yapılarak tespit
edilecektir. Ancak, konutlar için bu kesit bakır iletken olması durumunda en az 6 mm2,
alüminyum iletken olması durumunda ise en az 10 mm2 olmalıdır.

25. Aydınlatma ve priz linyeleri ayrı ayrı olacaktır. Kolon linye hatları, tablolardan çıkış
sırasına uygun olarak numaralandırılacak ve uzun hatlarda linye numaraları yanına
beslendikleri tablo kodu da yazılacaktır.
26. Aydınlatma ve priz linyeleri ile priz sortileri en az 2.5 mm² kesitinde bakır iletkenle tesis
edilecektir. Bütün prizler, toprak hatlı olacaktır. Banyolarda en az iki (çamaşır makinesi ve
elektrikli şofben gücüne uygun), mutfakta ise en az üç bağımsız priz linyesi (bulaşık
makinası, elektrikli fırın ve elektrikli su ısıtıcısı gücüne uygun) olacaktır. Prizlerin kullanma
amacı ve güçleri belirtilecek, kullanma amacı belli olmayan priz güçleri bir fazlı priz için en
az 300 watt, üç fazlı priz için en az 600 watt ka

bul edilecektir. Priz linyelerine en çok yedi
priz bağlanabilecek, ancak priz güçleri toplamı 2000 VA.’yı geçemeyecektir.
27. Projelerde, Proje ve Teknik Uygulama Sorumlusu ve yapı ile diğer bilgilerin bulunduğu
kapak, vaziyet planı, semboller listesi, açıklamalar, tablo yükleme cetvelleri, gerilim
düşümü-akım yönünden kesitlerin incelenmesi veya aydınlatma hesapları, tablo açılımları,
kolon şemaları, sayaç panosu detayı, keşifler ve gerekçe raporunu kapsayacaktır.
28. İş yerleri ve atölyelerde, aydınlatma için birden fazla floresan kullanılan bölümlerde,
kamaşma olayının en az düzeye indirilmesi için üç fazlı besleme yapılmalıdır.
29. Kompanzasyon yapılmayan tesislerde, gaz deşarjlı lambaların (flüoresan, sodyum ve civa
buharlı v.b.) kullanılması durumunda, ampul başına gerekli kapasitede kondansatör paralel
bağlanacak veya kondansatörlü balast kullanılacaktır.
30. Lambadan lambaya geçiş yapılması durumunda, gerekçesi belirtilecek ve uygun
klemensle bağlantı sağlanacaktır.
31. Tabloların yükleme cetvelleri, yüklerin özelliklerini, sorti cins ve sayılarını, linye
güçlerini, sigorta cins ve kesme kapasitelerini ve gerekli diğer bilgileri kapsayacaktır.
32. Projelerde, ana besleme, kolon, en uzun ve en yüklü linye hattı için gerilim düşümü
hesabı yapılacaktır. İletken kesitleri, ayrıca akıma göre kontrol edilecektir. Ana besleme hattı
ve kolon hatları için, talep faktörleri dikkate alınacak ve gerilim düşümü talep faktörüne göre
hesaplanacaktır.
33. Bölümlerin özelliklerine ve kullanım amaçlarına göre aydınlatma hesabı yapılacak, enerji
tasarrufu açısından da değerlendirilerek armatürlerin cins ve güçleri seçilerek kat planları
üzerinde gösterilecektir. Basit yapılar için, aydınlatmada en az 12 watt/m² esas alınacaktır.
34. Kolon hatlarının katlar arasındaki iniş ve çıkış noktaları, açık olarak belirtilecektir.
35. Kolon şeması, mimari kat sayısına uygun olarak çizilecek; tabloların isimleri, güçleri,
sigorta ve şalter anma değerleri, ana tablodan itibaren kolon hattı uzunluğu, kesiti ve cinsi ile
ana tabloda hangi faza bağlı olduğu ve sayaç anma akımları belirtilecektir.
36. Tabloların giriş ve çıkışlarında yük akış yönüne göre önce şalter, sonra sigorta
kullanılacaktır.
a) Şalterlerin hareketli kontakları, açık durumda ve enerjisiz olacaktır.
b) Kat tabloları ana kesicisi, faz – nötr kesmeli olacaktır.
c) Kalorifer dairesinde aydınlatma ve kuvvet tesisatı tam olarak gösterilecektir.
d) Hidrofor motoru, anma gücü ve kumanda şekli projede gösterilecektir.
37. Asansör projeleri, Asansör Yönetmeliğine uygun olarak hazırlanacaktır. Ancak, kuvvetli
akım projelerinde asansörler ve asansör makine daireleri ile ilgili aşağıdaki noktalara dikkat
edilecektir;
a) Asansör tablosu detayı, besleme hattı ve makine dairesi ile kuyu aydınlatması projede
gösterilecektir.
b) Makine dairesinde en az bir ışık sortisi ve bir topraklı priz bulunacak ve bu sortiler
müşterek tablodan bağımsız çekilecek bir linyeden beslenecektir. Asansör besleme hattı

kesiti asansörün güç ve kapasitesine göre hesaplanacaktır. Bu kesit en az 4 x 6 mm2 olacak
ve çıkışı müşterek tablodan uygun bir şalter ile yapılacaktır. Asansör dairesi tesisatı etanj
olacaktır. Asansör topraklama hattı asansör kumanda panosuna kadar bağımsız bir hat olarak
çekilecektir.
c) Asansör ön projeleri; Asansör trafik hesabı, kuyu yerleşim planı, kuyu dikine kesitleri,
asansör makine dairesi planı, asansör motor gücü hesabı, asansör makine dairesi ve kuyu içi
aydınlatmaları, asansör tablosu kolon hattı hesabı ile binaya gelecek statik ve dinamik
yüklere ilişkin mukavemet hesaplarını kapsayacaktır.
38. Telefon tesisatı projeleri, Türk Telekom A.Ş. Bina İçi Telefon Tesisatı Teknik
Şartnamesine uygun olarak hazırlanacaktır. Bu projelerde aşağıdaki noktalara dikkat
edilecektir;
39. Bina girişine, binadaki toplam telefon sortisine yetecek kapasitede ve % 20 yedek hat
bağlantısına uygun Bina Telefon Dağıtım Kutusu (BTDK) konulacaktır. BTDK ile dış
telefon bağlantısı için bina çıkışına kadar içinde kılavuz tel olan boş boru bırakılacaktır.
v Konutlarda en az iki, işyerlerinde en az üç adet telefon sortisi olacaktır. Kat Telefon
Dağıtım Kutusu (KTDK) ile BTDK arasına çekilecek kablo, kattaki toplam telefon sortisi
sayısının % 20 fazlası kapasitede olacaktır. KTDK, o kattaki toplam telefon sortisi
sayısından % 20 fazla telefon sortisi bağlantısına uygun olacaktır.
40. Yapı içi TV / R Tesisatı projeleri, “EMO Ortak Anten TV / R ve Kablo TV / R İç Tesisat
Yönetmeliği” ne uygun olarak hazırlanacaktır. Bu projelerde aşağıdaki noktalara dikkat
edilecektir;
a) Tesisat bağımsız abonelendirmeye uygun olarak, her konuta bağımsız hat düşünülerek
projelendirilecektir. Her konutta en az bir TV / R prizi olacaktır. Konut içinde birden fazla
TV / R prizi olması durumunda, konut içinde dağıtıcı (tapoff) kullanılacaktır. Bina girişinde
TT ‘nin bağlantı yapması için, Bina Kablo TV Bağlantı Kutusu konulacaktır. Bu kutu ile dış
Kablo TV bağlantısı için, bina çıkışına kadar içinde kılavuz tel olan boş boru bırakılacaktır.
Bu kutu, binadaki toplam abonelere yetecek sayıda çıkışa ve % 20 yedek kapasiteye sahip
olacaktır.
b) Çok aboneli ve çok katlı binalarda, bina ana girişindeki dağıtım kutusu dışında katlarda da
aynı özellikte ara dağıtım kutuları kullanılacaktır.
41. Diğer zayıf akım projeleri yapılırken, ilgili ulusal (varsa) ve uluslararası standartlara
uyulacaktır.
42. Bilgisayar ve yazılımla ilgili hizmetler, Bilgisayar Mühendisleri ‘nce yürütülecektir.
43. YG projelerinde hazırlanacak dosyalar içinde, aşağıdaki bilgi ve belgeler bulunacaktır;
a) Raporlar (ana fihrist, SMM-BT Belgeleri, Enerji İzin Yazısı, Proje Açıklama Yazısı),
b) Hesaplar (Trafo Gücü Hesabı, Kompanzasyon Hesabı, Kısa Devre Hesabı, Kablo ve Bara
Kesit Hesabı, YG Direk Seçim Cetveli, AG Gerilim Düşümü Hesapları ve Kablo ve Bara
Kesit Hesabı, Direk Vektör Diyagramları Hesabı ve/veya Çizimleri, Özel Tip Trafo Binası
ise Betonarme Statik Hesabı),
c) Keşifler (YG Keşif Özeti, Trafo Postası Keşif Özeti, AG Keşif Özeti, Kompanzasyon
Keşif Özeti),
d) Planlar (Vaziyet Planı, ENH Güzergah Planı, ENH Profili ve Sehim Şablonu, YG-AG Tek
Hat Şeması ve Şebeke Planları, Trafo Binası Mimari ve Elektrik Yerleşim Planları),
e) Tip Proje ve Şartnameler (Elektrik Dağıtım Tesisler Genel Teknik Şartnamesi, Seksiyoner
Direği Tip Projesi, Trafo Direği veya Binası Tip Projesi, ENH Tip Projesi, AG-YG Tip
Projeleri).

44. Generatör Projeleri: Hazırla

nacak genaratör projelerinde aşağıdaki bilgi ve belgeler
olacaktır;
a) Ana fihrist,
b) SMM-BT Belgeleri,
c) Açıklama raporu,
d) Generatör güç hesabı,
e) Keşifler,
f) Vaziyet planı,
g) Yerleşim planı,
h) Kutuplu şema,
i) Generatör ve generatöre ait imalatçı firma tarafından verilen dokümanlar,
j) Şartnameler (Sabit Tip Dizel Alternatör Grubu Malzeme ve Montaj Teknik Şartnamesi).
k) Generatör projeleri hazırlanırken, 02.09.1988 tarih ve 19917 sayılı Resmi Gazete ‘de
yayınlanan "Elektrik Enerjisi İmdat Grupları ve Otoprodüktör Tesisleri Ruhsat Yönetmeliği"
nin ilgili maddelerine uyulacaktır.
45. Projelerde "Tüm malzemeler, en az TSE Belgesine sahip olacaktır" ifadesi yazılacak ve
projeye aşağıdaki Yasa ve Yönetmeliklere uyulacağı ifadesi eklenecektir;
a) 66 ve 85 sayılı KHK ve 7303 sayılı Yasa ile değişik 6235 sayılı TMMOB Yasası,
b) 3194 sayılı İmar Yasası,
c) 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası,
d) 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkındaki Yasa,
e) EMO Tüzüğü ve ilgili Yönetmelikler