Alçak Gerilimde Kompanzasyon İçin Gerekli Şartlar
Madde 5. Alçak Gerilimden (1 kV ve altı) Beslenen Tesislerde Kompanzasvon
5.1. Kurulu gücü veya besleme transformatörlerinin toplam kurulu gücü 50 kV A ve daha
büyük olan abonelerin alçak gerilimli baradan beslenmesi durumunda, kompanzasyon tesisi
projesi, aşağıda belirtilen esaslara göre yapılmalıdır.

5.1.1. Projesi yapılacak tesisin güç kat sayısı cos φ= 0,95 (dahil) ile 1,0 arasındaki bir değere
yükseltilecek şekilde gerekli kondansatör gücü hesaplanmalıdır.
5.1.2. Kondansatör hesabında kullanılan etkin (aktif) güç, tesisin kurulu gücü ile eş
zamanlılık kat sayısı {diversite faktörünün tersi) çarpılarak bulunmalıdır.
5.1.3. Reaktif enerji kompanzasyonunda esas, kompanzasyonun olabildiğince tüketici cihaza
yakın yerde yapılmasıdır. Bu nedenle deşarj lambalı armatürler, klima cihazları, su
gereksinimi için tesis edilecek motopomplar, vb. cihazlarının tek tek olarak kompanze
edilmesi önerilir.

Ancak tek tek kompanzasyon yapılması durumunda kondansatörler, devreye yük ile
birlikte girip çıkacak şekilde tesis edilmelidir. Reaktif güç kompanzasyonu, merkezi ve
otomatik olarak da tesis edilebilir.
5.1.4. Otomatik güç kompanzasyonu için kullanılacak donatım, 0,4 kV gerilimli ana dağıtım
panosundan ayrı olarak başka bir pano içerisine tesis edilmeli ve iki pano arasındaki
bağlantı, kablo veya bara ile yapılmalıdır.
Kompanzasyon panosu girişinde;
ÞBıçaklı (üzengili) şalter veya yük ayırıcı şalter ile sigorta veya
ÞBıçaklı (üzengili) şalter veya yük ayırıcı şalter ile termik vaya manyetik röle bulunmalıdır.
5.1.5. Tesiste bulunan cihazların (makine, motor vb.) güç kat sayısı bilinmiyorsa, omik
dirençli yüklerde güçleri hesaba katılmayarak, başlangıç güç kat sayısı için ölçme ile
bulunacak değerler baz alınacak; bunun mümkün olmadığı durumlarda makinelerin güç ve
devir sayıları dikkate alınarak yaklaşık başlangıç güç kat sayıları belirlenecek ve Madde
5.l.l’de belirtildiği şekilde projelendirilecektir.
5.1.6. Sabit kondansatör grubu, öncelikle güç transformatörünün boştaki sabit reaktif
kayıplarını kompanze edecek şekilde hesapla bulunacak, bu hesabın yapılmadığı durumlarda,
kompanzasyon sisteminde yalnızca sabit grup devredeyken elektrik tesisinin güç faktörü
istenilen değerde kalmak koşuluyla, güç transformatörün anma gücünün yaklaşık %5′ i
ile % 10′ u arasıda seçilen birinci kondansatör grubu sabit ve sürekli olarak işletmede
kalacak, öbür gruplar otomatik olarak devreye girip çıkacak şekilde tesis edilecektir. Sabit
grup, ana otomatik şalterden önce veya sonra bağlanabilir. Sabit grubun ana otomatik
şalterden önce bağlanması durumunda gerekli teknik emniyet önlemleri (uyarı levhası vb.)
alınmalıdır. Sabit kondansatör gücü, sistemde istenmeyen harmoniklerde rezonans
oluşturmayacak şekilde hesaplanmalıdır. Abonenin kuracağı tesisler doğrudan alçak gerilim
şebekesinden besleniyorsa, birinci grubun sabit bağlanması gerekmez.
5.1.7.Başlangıçta çekilecek güç az da olsa, kompanzasyon panosu tam güce göre
hesaplanarak projelendirilmelidir. Kompanzasyon tesis gücünün hesaplanmasında
kondansatörde zamanla meydana gelecek değer kayıpları, ilgili standartlar ve üretici firma
kataloglarına göre göz önünde bulundurulmalıdır. Sistemde reaktif güç artışını gerektirecek
bir güç artışı olduğu zaman panoya gerekli kondansatör ve donanım eklenmelidir.
Reaktif güç rölesinin ayar dizisi toplamı en az beş olmalıdır. Röle, aşırı ve düşük
gerilime karşı koruma sistemlerini içermelidir .(Şebeke geriliminin normal gerilimin % 10’ u
kadar ve daha çok artması veya eksilmesi durumunda, röle 0,5 saniye ile 3 saniye arasında
bir gecikme ile, kumanda ettiği sistemleri devre dışı edecek ve gerilimin yeniden nominal
değere yaklaşması durumunda, önce sabit grubu sonra da yükün gereksinimine göre öbür
parçaları devreye sokacak özellikte olmalıdır.)
5.1.8. Kondansatör gruplarının ayrı ayrı sigortalar ve kontaktörler üzerinden beslenmesi ve
paralel bağlanmış kondansatörlerin yardımcı kontaktör ile devreye alınması koşulu ile

grupların seçilmesinde ayar dizisi l.l.l… l.2.2… vb. şeklinde olmalıdır. 1.2.4.8… sistemi,
seçicili 1.1.1… sistemi gibi çalışacak şekilde de kullanılabilir.
5.1.9. Tesis sahiplerince, tesislerin bütününün veya bir bölümünün omik güç çekeceği veya
makinelerin kompanze edilmiş şekilde üretilmiş olduğunun yazılı olarak bildirilmesi ve ilgili
belgelerin proje onaylayan kuruluşa sunulması durumunda, projenin onaylanmasında bu
özellik göz önünde bulundurulmalıdır.
5.1.10. Motorları tek tek olarak kompanze edilmesi durumunda aşın kompanzasyona engel
olmak için, küçük güçlü motorlarda (gücü 30 kW’ ta kadar olan motorlar), tesis edilecek
kondansatörlerin reaktif güç değerleri yürürlükte bulunan yerli ve yabancı standart,
şartname, yönetmelik vb.deki değerlerden büyük, büyük güçlü motorlarda (gücü 30 kW’ nin
üstünde olan motorlar), olabildiğince, motorun boş çalışmada çektiği reaktif gücün %90′
ından daha büyük olmamalıdır.
5.1.11. Tesislerde harmonik akım üreten redresörler, ark ocakları, elektrik kaynak
makineleri, tristör kumandalı doğru akım motorları gibi cihazlar varsa, bunların akım
darbeleri ile elektrik sisteminde meydana getireceği olumsuz etkileri önlemek için gerekli
önlemler alınmalıdır.
5.1.12. Tesisin çektiği aktif enerjiyi ölçen aktif sayaçtan başka, endüktif reaktif enerjiyi
ölçmek için bir tane, enerji sağlayacak kuruluşun gerekli görmesi durumunda, abonenin aşırı
kompanzasyon sonucunda sisteme vereceği kapasitif reaktif enerjiyi ölçmek için de bir tane
olmak üzere toplam iki adet geri dönmesiz reaktif sayaç tesis edilmelidir.(Dijital tek sayaç
kullanılabilir).