Basınç Ölçümü ve Kontrolü
Bir yüzey üzerine etkide bulunan gücün yüzölçümü birimine düşen miktarına basınç
denir.

Sembolü P, birimi paskal olup pa ile gösterilir.

Durgun sıvıların basıncı: Sıvılar akışkan olduklarından konuldukları kabın şeklini
alır ve temas ettikleri yüzeylerin tamamına basınç uygular. Bu basıncın değeri şu şartlarda
değişir:
Ø
Basınç değeri sıvının derinliğiyle doğru orantılı olarak değişir. Derinlik arttıkça
basınç da artar.
Ø Basınç değeri sıvının yoğunluğuyla doğru orantılı olarak değişir. Yoğunluğu
büyük olan sıvının basıncı da büyük değerli olur.
Ø Basınç yer çekimi ivmesiyle doğru orantılıdır. Yer çekimi ivmesinin büyük
olduğu yerlerde basınç değeri de büyük olur.

B
asınç birimlerinin birbirine dönüşümü: Basınç metrik sistemde birim metrekareye
etki eden Newton (N/m2) ya da paskal olarak ifade edilir. Paskalın 1000 katı kilo paskal
(kpa) ve 100kpa ise bar olarak adlandırılır. Aynı şekilde 101,3kpa değerindeki basınç 1
atmosfer basınç olarak kabul edilir ve 1 atm şeklinde kısaltılır. C 0o sıcaklıkta ve deniz
seviyesinde 1 metrelik bir boruyla yapılan deneyde borudaki cıva (Hg) yüksekliği 76 cm
olarak ölçüldüğünden 1 atm = 76 cm-Hg olarak kabul edilmiştir. İngiliz sisteminde ise birim
inç kareye etki eden pound (per square inch – psi) kullanılır.

Kapalı kaplardaki gazların basıncını ölçen aletlere manometre denir. Analog ve dijital
göstergeli olanları vardır; ancak deneylerde çoğunlukla sıvılı manometreler kullanılır. Sıvılı
manometre U şeklinde cam borudan yapılmıştır ve genellikle içerisinde cıva bulunur.
Manometrenin iki ucuna sadece atmosfer basıncı (Patm) etki ettiğinde borunun her iki
tarafındaki cıva seviyesi aynıdır. Borunun bir ucuna dışarıdan bir basınç (P) uygulandığında
bu atmosfer basıncına eklenir (Patm+P) ve uygulanan basınç miktarınca borunun diğer
tarafındaki cıva yükselir. Cıvanın eski seviyesi ile yeni seviyesi arasındaki fark a ile,
borunun her iki tarafındaki seviye farkı h ile gösterilmiştir (Şekil 1.6).