D k G Kat Say s n n Sak ncalar
Bilindi i gibi alternatif ak m, aktif ve reaktif bile enlerden meydana gelmektedir.
Aktif bile en motorlarda mekanik g c , s t c larda s cakl , lambalarda ise ayd nlatma
g c n meydana getirir.

Reaktif bile en ise bobinli (manyetik) al c larda manyetik ak n n
meydana gelmesi i in harcan r.
Aktif ak m n meydana getirdi i g ce aktif (wattl ) g , reaktif ak m n meydana
getirdi i g ce reaktif (k r) g ve bu g lerin bile kesine (vekt riyel toplam na) ise
g r n r (zahiri) g denir.

G vekt r ndeki aktif g (P) ile g r n r g (S) aras ndaki a n n cosin s ne g
kat say s (cos?) denir. Reaktif g (Q) ne kadar b y k olursa cos? k k, dolay s yla
g r n r g (S)? de b y k olur. Bu da ebekeden daha fazla g ekmek yani ak m ekmek
demektir.
te reaktif g c n azalt l p g kat say s (cos?)?n n y kseltilmesi i lemine
kompanzasyon (g kat say s n d zeltme) denir.
Reaktif g c n de iki bile eni vard r.
Bunlar: Manyetik alan n olu umu i in bobinlerin harcad end ktif reaktif g (QL)
ve kapasitif reaktif g (QC)? t r. Reaktif g c n bu bile enleri vekt riyel olarak birbirinin
tam tersi y ndedir.
Toplam reaktif g Q = QL ? QC veya Q = QC ? QL eklinde hesaplan r. QC? nin QL?
den b y k olmas cos?? nin kapasitif zellikte olmas , QL? nin QC? den b y k olmas ise
cos?? nin end ktif zellikte olmas demektir.
G kat say s n d zeltmek i in devreye end ktif reaktif g c n z tt olan kapasitif
reaktif y k eklenir. Yani devreye kondansat rler ba lan r.
Kompanzasyon yap lm (kondansat r ba lanm ) devrenin g vekt r diyagram u
ekilde izilir ( ekil 2).

Vekt r diyagram nda g r ld gibi kondansat r ba lanmadan nceki cos?1 de eri
daha k k ve g r n r g (S1) daha b y kt r. Kondansat r eklendi inde ise cos?2
b y yerek g r n r g (S2) azalm t r. Bu da ebekeden daha az g ve ak m ekmek
demektir. Ayn zamanda elektrik enerjisi cretinden de k r demektir.