İletim ve dağıtım hatlarında İzolatör Koruma Elemanları Nelerdir
İletim ve dağıtım hatlarında, çeşitli sebeplerle ( atmosferik olaylar, iletkenlerin kopup
birbirinin üzerine düşmesi vb.) aşırı gerilimden dolayı (ark) atlama meydana geldiğinde
izolatörleri korumak için bazı koruyucular kullanılır. Bunlar;
Ø Ark koruma halkaları
Ø Ark boynuzları
Ø Ark çemberleri
Ø Kuşkonmazlar
1. Ark Koruma Halkaları
Şekil 4.1’de görüldüğü gibi izolatör zincirinin iletkenle temaslı tarafına izolatörü
saracak şekilde iletken bir koruma halkası konur ve iletkeni bağlama aparatına bağlanır.

Şekil 4.1: Ark koruma halkası

Ark koruma halkaları, ark boynuzu ile birlikte kullanılır. İzolatör üzerinde meydana
gelen arkın, ark boynuzu ile halka arasında akışını sağlayarak toprağa geçmesini sağlar.
2. Ark Boynuzları
Ark atlamasında koruma yapılmaz ise izolatör porseleni genellikle kırılır ve dökülür.
Arkın izolatör üzerinden atlamasını önlemek için zincir tipi izolatörlerde ark boynuzları
kullanılır.

Resim 4.1: Zincir tipi izolatör ve ark boynuzları
Şekil 4.2’de görüldüğü gibi boynuzlardan biri izolatörün üst kısmında olacak şekilde
konsolda veya traverste bulunur ve toprakla irtibatlanır. Boynuzun diğeri ise, izolatörün alt
kısmında bulunur ve iletkeni izolatöre bağlama aparatına bağlanır. Bu şekilde ark,
izolatörden belirli bir uzaklıkta tutularak izolatörün zarar görmesi önlenmiş olur.

Şekil 4.2: Ark boynuzu prensip şeması
Ark boynuzu aralığı, hava şartları ağırlaştığında ve deniz seviyesinden çok
yükseldiğinde yeniden ayarlanmalıdır (Boynuz aralığı arttırılmalıdır). Deniz seviyesinden
1.000 metre yükseklikten sonraki her 100 metrede boynuz aralığı %1,5 artırılmalıdır.
Tablo 4.1’de VDE (Alman) standartlarına göre KV cinsinden işletme gerilimi ve buna
karşılık gelen elektrot boynuz açıklıkları verilmiştir.

Tablo 4.1: VDE (Alman) standartlarına göre elektrot boynuz açıklıkları
3. Ark Koruma Çemberleri
İzolatör üzerinde yüzeysel atlama (ark) meydana geldiği anda rüzgâr eserse ark,
izolatörün altına girebilir ve zarar verebilir. Bu durumu önlemek için izolatörün alt ve üst
kısmına iletken çemberler konur. Ark atlaması, çemberler arasında gerçekleşir.

Resim 4.3: Ark koruma çemberi Şekil 4.3: Ark koruma çemberi prensip şeması
4. Kuşkonmazlar
Kuşkonmazların görevi, adından da anlaşıldığı gibi kuşların izolatörler üzerine
konmasını önlemektir (Şekil 4.4).
Havai hat direkleri, kuşların en çok kondukları yerlerden birisidir. Büyük yapılı
kuşların direk başlarına konarken ya da havalanırken kanatları yüksek gerilim hatlarına
temas edebilmektedir. Bu temas, hatlar arası kısa devrelere sebep olmakta ve hat güvenliğini
tehlikeye sokmaktadır.

Şekil 4.4: Kuşkonmaz
Tüm bu sakıncaları olabildiğince azaltmak için kuşların direk tepesine konacakları
anda ayaklarına veya gövdelerine batarak konmalarını önler.